ไม้ต้น สูง 5–7 ม. มีขนสั้นนุ่มตามแผ่นใบด้านล่าง ก้านใบ และกลีบเลี้ยงด้านนอก ใบรูปไข่แกมรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 6–16 ซม. ปลายแหลม มน หรือยาวคล้ายหาง โคนแหลม มน หรือกลม ก้านใบยาว 0.5–1 ซม. ดอกเพศผู้ก้านสั้นมากหรือไร้ก้าน กลีบเลี้ยงรูประฆัง มี 4 กลีบ แฉกลึกเกือบจรดโคน ด้านในมีขนคล้ายใยไหม กลีบดอกรูปคนโท ยาว 3–4 มม. ปลายแฉกตื้น ๆ เกสรเพศผู้ 16–18 อัน รังไข่ที่ไม่เจริญมีขนหยาบ ดอกเพศเมียกลีบเลี้ยงและกลีบดอกอย่างละ 4–5 กลีบ กลีบดอกแฉกลึกประมาณกึ่งหนึ่ง รังไข่มี 4 ช่อง มีขนคล้ายใยไหม ไม่มีเกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน ผลรูปรี ยาว 1–2.5 ซม. ปลายเป็นติ่งแหลม สุกสีแดง ไร้ก้าน กลีบเลี้ยงพับงอ เอนโดสเปิร์มเป็นชั้น (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ มะเกลือ, สกุล)

พบที่จีนตอนใต้ พม่า และภูมิภาคอินโดจีน ในไทยพบถึงภาคใต้ที่สุราษฎร์ธานี ขึ้นตามป่าดิบแล้ง ป่าดิบชื้น ชายฝั่งทะเล หรือบนเขาหินปูน ความสูงถึงประมาณ 500 เมตร

ชื่ออื่น   ขลาย (นครสวรรค์); ดำดง (ภาคตะวันตกฉียงใต้); ดีหมี (ประจวบคีรีขันธ์); พญารากดำ (ทั่วไป); ไฟ, มวยดำเขา, มักเกือกา (ภาคตะวันออก); สล่างตัวผู้ (ภาคตะวันออกเฉียงใต้)