สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

เอื้องหมาก

เอื้องหมาก  สกุล
วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2561

Coelogyne Lindl.

Orchidaceae

กล้วยไม้อิงอาศัย ขึ้นบนหิน หรือขึ้นบนพื้นดิน ลำลูกกล้วยเรียงชิดกันบนเหง้า ใบมี 1–2 ใบ มักพับจีบ ก้านใบมีร่อง ช่อดอกแบบช่อกระจะ ใบประดับร่วงเร็วหรือติดทน ดอกพลิกกลับ กลีบเลี้ยงมักโค้งเว้า กลีบคู่ข้างเบี้ยว กลีบดอกเรียวแคบ กลีบปากจัก 3 พู ปลายพููส่วนมากสั้นกว่าช่วงโคน มีสันตามยาว เส้าเกสรโค้ง ด้านบนและด้านข้างมีปีก กลุ่มอับเรณูมี 4 กลุ่ม แยกเป็น 2 คู่ โคนมีแป้นเหนียว มีแผ่นรยางค์

สกุล Coelogyne อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Epidendroideae เผ่า Arethuseae มีประมาณ 200 ชนิด พบในเอเชีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ในไทยมี 35 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “koilos” กลวง และ “gyne” เกสรเพศเมีย ตามลักษณะยอดเกสรเพศเมียหรือกลีบปาก


เอื้องหมากเลื่อม
วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2561

Coelogyne corymbosa Lindl.

Orchidaceae

กล้วยไม้อิงอาศัย ลำลูกกล้วยรูปไข่ ยาว 3–6 ซม. ใบมี 2 ใบ รูปใบหอกกลับแกมรูปไข่ ยาว 4–20 ซม.ปลายแหลม มีเส้นใบ 5–7 เส้น ก้านใบยาว 0.5–3 ซม. ก้านช่อดอกยาวได้ถึง 10 ซม. มีใบคล้ายเกล็ดหุ้มเกือบตลอดความยาว แกนช่อยาว 1.2–8.8 ซม. ปล้องยาว 1–2.5 ซม. ใบประดับร่วงเร็ว ช่อดอกมี 2–5 ดอก สีขาว กลีบเลี้ยงกลีบบนรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ยาว 2.4–3.3 ซม. ปลายแหลม กลีบคู่ข้างคล้ายกลีบบน กลีบดอกรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ ยาวเท่า ๆ กลีบเลี้ยง กลีบปากสีขาว รูปรี ยาว 2–2.7 ซม. จัก 3 พู พูข้างตั้งขึ้น กลม มีปื้นเหลืองและลายเส้นสีน้ำตาล พูกลางรูปไข่กว้าง ยาว 1–1.2 ซม. โคนสองข้างมีปื้นเหลืองขอบน้ำตาล ขอบเรียบหรือจักไม่เป็นระเบียบ มีสัน 3 สัน เป็นแนวแคบ สันกลางสั้น เส้าเกสรยาว 1.3–1.6 ซม. ปลายกลม

พบที่อินเดีย ภูฏาน เนปาล จีนตอนใต้ พม่า และลาว ในไทยพบทางภาคเหนือที่แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ และน่าน ขึ้นตามคบไม้ในป่าดิบเขา ความสูง 1300–2500 เมตร ที่พบในไทย และลาวอาจเป็น subsp. chiangmaiensis Subedi ที่ใบค่อนข้างบาง

ชื่ออื่น   เอื้องเทียนขาว (ทั่วไป), เอื้องหมาก (เชียงใหม่)

เอื้องหมากเลื่อม: ลำลูกกล้วยรูปไข่เรียงชิดกัน ใบมี 2 ใบ กลีบปากสีขาว จัก 3 พู พูข้างตั้งขึ้น กลม มีปื้นเหลืองและลายเส้นสีน้ำตาล พูกลางรูปไข่กว้าง โคนสองข้างมีปื้นเหลืองขอบสีน้ำตาล (ภาพ: สุคนธ์ทิพย์ ศิริมงคล)



เอกสารอ้างอิง

Chen, X. and D. Clayton. (2009). Orchidaceae (Coelogyne). In Flora of China Vol. 25: 325.

de Vogel, E.F. and H.Æ. Pedersen. (2014). Orchidaceae (Coelogyne). In Flora of Thailand Vol. 12(2): 387–434.