ไม้เถา ไม่มีมือจับ หูใบขนาดเล็ก ใบเรียงเวียน ช่อดอกแบบช่อกระจุกออกตามซอกใบ ตรงข้ามช่อบางครั้งมีมือจับ ใบประดับขนาดเล็กหรือเชื่อมติดกัน กลีบเลี้ยงและกลีบดอกจำนวนอย่างละ 5 กลีบ แยกกัน ส่วนมากเรียงซ้อนเหลื่อม บางครั้งไม่มีกลีบดอก กะบังเรียงเป็นวง รูปเส้นด้าย เป็นรยางค์ หรือเป็นเกล็ดคล้ายจานฐานดอก ส่วนมากมีต่อมน้ำต้อยเรียงเป็นวง มีก้านชูเกสรร่วม เกสรเพศผู้ 5–8 อัน อับเรณูติดด้านหลัง ไหวได้ รังไข่มีช่องเดียว มี 3–5 คาร์เพล พลาเซนตาตามแนวตะเข็บ ก้านเกสรเพศเมีย 3–4 อัน ยอดเกสรเป็นตุ่ม ผลคล้ายผลสดมีหลายเมล็ด ผิวเป็นร่างแหหรือรูพรุน มีเยื่อหุ้มสด

สกุล Passiflora มีประมาณ 400 ชนิด ส่วนมากพบในอเมริกาเขตร้อน ในไทยมีพืชพื้นเมือง 3 ชนิด หลายชนิดที่เป็นไม้ประดับ และมี 2 ชนิดที่เป็นไม้ผล คือเสาวรส P. edulis Sims และสุคนธรส P. quadrangularis L. ชื่อสกุลเป็นภาษาละติน หมายถึงดอกไม้ที่เป็นสัญลักษณ์ความหลงใหล และการตรึงกางเขนของพระเยซู

ไม้เถาล้มลุก มีขนต่อมยาวตามหูใบ ก้านใบ แผ่นใบ และใบประดับ หูใบจักชายครุยลึก ใบรูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 3–13 ซม. โคนแฉกลึก มีต่อมน้ำต้อยใกล้ขอบใบ ก้านใบยาว 2–6 ซม. ช่อดอกลดรูปคล้ายออกเดี่ยว ๆ ตรงข้ามมีมือจับ ใบประดับและใบประดับย่อยจักลึก เชื่อมติดกัน ติดทน หุ้มผล ดอกสีขาวหรืออมม่วง กลีบเลี้ยงและกลีบดอกคล้ายกัน รูปรี ยาว 1.5–2 ซม. ด้านหลังกลีบเลี้ยงมีสันเป็นเขาสีเขียว กะบังเรียง 3–5 วง วงนอกยาวประมาณ 1 ซม. วงในยาว 1–3 มม. ขอบในบาง จานฐานดอกสูง 1–2 มม. ก้านชูเกสรร่วมยาว 5–7 มม. อับเรณูยาวประมาณ 4 มม. รังไข่เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียยาว 4–6 มม. ผลเส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5–3 ซม.

มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้ และหมู่เกาะในทะเลแคริบเบียน เป็นวัชพืชทั่วไป ความสูงถึงประมาณ 1200 เมตร ผลสุกและยอดอ่อนกินได้ ต้นมีพิษต่อสัตว์เลี้ยง

ชื่อสามัญ  Love in a mist, Running pop, Stinking passion flower

ชื่ออื่น   กระโปรงทอง (ภาคใต้); กะทกรก, รก (ภาคกลาง); เครือขนตาช้าง (ศรีสะเกษ); ตำลึงฝรั่ง (ชลบุรี); เถาเงาะ, เถาสิงโต (ชัยนาท); ผักขี้หิด (เลย); ผักแคบฝรั่ง (ภาคเหนือ); เยี่ยววัว (อุดรธานี); ละพุบาบี (มาเลย์-นราธิวาส, ปัตตานี); หญ้าถลกบาต (พิษณุโลก, อุตรดิตถ์); หญ้ารกช้าง (พังงา)

ไม้เถาล้มลุก ยาวได้ถึง 8 ม. ลำต้นเป็นเหลี่ยม มีขนสีน้ำตาลหนาแน่นตามกิ่ง แผ่นใบด้านล่าง และช่อดอก ใบรูปรีถึงรูปใบหอกแกมรูปไข่ ยาว 5–23 ซม. โคนรูปลิ่มหรือเว้าตื้น ก้านใบยาว 1–4 ซม. มักมีต่อม 2 ต่อม ก้านช่อสั้นหรือไร้ก้าน ก้านดอกยาว 0.3–1.5 ซม. ดอกสีขาวครีมอมชมพู กลีบเลี้ยงและกลีบดอกคล้ายกัน รูปรี ยาว 1–1.5 ซม. กะบังเรียง 2 วง วงนอกยาว 0.7–1 ซม. วงในยาว 2–5 มม. ขอบในบาง พับจีบ สูง 2–3 มม. ก้านชูเกสรร่วมยาว 3–5 มม. อับเรณูยาวประมาณ 4 มม. รังไข่มีขน ก้านเกสรเพศเมียยาว 5–7 มม. มี 1–2 ผล ในแต่ละช่อ เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5–2 ซม. มีขนประปราย สุกสีน้ำเงินอมดำ

พบที่อินเดีย พม่า จีนตอนใต้ ลาว และเวียดนาม ในไทยพบกระจายห่าง ๆ ทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันตกเฉียงใต้ ขึ้นตามป่าดิบแล้งและป่าดิบเขา ความสูง 400–1500 เมตร

ชื่ออื่น   เสาวรสสยาม (ทั่วไป)