สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

กระถินทุ่ง

กระถินทุ่ง  สกุล
วันที่ 9 มีนาคม 2559

Xyris L.

Xyridaceae

ไม้ล้มลุก มีหัวหรือเหง้าคล้ายไหล รากฝอยจำนวนมาก ใบเรียงซ้อนในระนาบเดียว มีกาบ ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่นบนก้านช่อโดด ใบประดับเรียงซ้อนเหลื่อม ติดทน ใบประดับที่มีดอกปลายมักเป็นแอ่ง (stomatal field) แต่ละใบประดับมีดอกเดียว กลีบเลี้ยง 3 กลีบ กลีบคู่ข้างมีสันกลาง ติดทน กลีบกลางคล้ายหมวก บาง หุ้มดอกในตาดอก ร่วงเร็ว กลีบดอก 3 กลีบ สีเหลือง มีก้าน เกสรเพศผู้ 3 อัน ติดบนกลีบดอก ก้านชูอับเรณูแบน ๆ อับเรณูติดที่โคน ปลายแยก 2 แฉก โคนรูปเงี่ยงลูกศร เกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน 3 อัน หรือไม่มี มีรยางค์แยก 2 แฉก มีขนยาว รังไข่เหนือวงกลีบ มีช่องเดียว ไร้ก้าน ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย แยกเป็น 3 แฉก ยอดเกสรรูปคล้ายเกือกม้า ผลแห้งแตก เมล็ดจำนวนมาก

สกุล Xyris เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว มีประมาณ 280 ชนิด พบในเขตร้อนและเขตอบอุ่น ในไทยมี 17 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “xyron” ใบมีด ตามลักษณะใบ


กระถินทุ่ง
วันที่ 9 มีนาคม 2559

Xyris bancana Miq.

Xyridaceae

ไม้ล้มลุก แตกกอ สูงได้ถึง 1 ม. มีเหง้าคล้ายไหล ใบรูปแถบ บิดเวียน ยาว 30–70 ซม. ก้านช่อดอกยาวได้ถึง 1 ม. มีสันเป็นริ้ว 1–2 เส้น ช่อดอกรูปรีหรือรูปทรงกระบอก ยาวได้ถึง 1 ซม. ใบประดับรูปรีหรือรูปไข่ ยาว 4–8 มม. ใบประดับที่มีดอกมีแอ่งรูปรีแกมสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 2.5 มม. กลีบเลี้ยงคู่ข้างรูปใบหอก ยาว 5–8 มม. สันที่ปลายมีขนอุย กลีบดอกรูปไข่กลับยาว 6–9 มม. ขอบเรียบหรือจักชายครุยตื้น ๆ อับเรณูยาว 2–2.5 มม. เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันยาวประมาณ 4 มม. ก้านเกสรเพศเมียยาว 3–4 มม. แฉกยาวประมาณ 3 มม. ผลสีน้ำตาลเข้มหรือใส รูปไข่กลับ ยาว 5–6 มม. เมล็ดมีสันตามยาว 16–18 สัน แนวขวาง 5–9 สัน

พบที่ภูมิภาคอินโดจีน และคาบสมุทรมลายู ในไทยพบกระจายทั่วไปทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ ขึ้นตามที่ชื้นแฉะ ความสูงถึงประมาณ 1500 เมตร

กระถินทุ่ง: ไม้ล้มลุก แตกกอหนาแน่น กลีบดอกจักชายครุยตื้น ๆ เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันมีขนหนาแน่น (ภาพ: พงษ์ศักดิ์ พลเสนา)

กระถินทุ่ง
วันที่ 9 มีนาคม 2559

Xyris indica L.

Xyridaceae

ดูที่ กระถินนา



เอกสารอ้างอิง

Hansen, B. (1987). Xyridaceae. In Flora of Thailand Vol. 5(1): 130–138.

Phonsena, P., P. Chantaranothai and A. Meesawat. (2013). Revision of Xyris L. (Xyridaceae) in Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany) 41: 102–139.

Wu, G. and R. Kral. (2000). Xyridaceae. In Flora of China Vol. 24: 7.