ประวัติความเป็นมา

         พื้นที่ที่สำรวจเพื่อจัดตั้งอุทยานแห่งชาตินี้ เป็นส่วนหนึ่งในเทือกเขาพนมดงรัก ตั้งอยู่ในแนวทิศตะวันออกยาวไปทางทิศตะวันตก ระหว่างเส้นรุ้งที่ 14 องศา 5 ลิบดาเหนือถึง 14 องศา 22 ลิบดาเหนือ และเส้นแวงที่ 102 องศา 30 ลิบดาตะวันออก ถึง 103 องศา 14 ลิบดาตะวันออก หรือบริเวณของด้านทิศใต้ของที่ราบสูงโคราช มีเนื้อที่ทั้งสิ้นประมาณ 300,000 ไร่ โดยครอบคลุมเนื้อที่ 2 จังหวัด ได้แก่ ปราจีนบุรี และบุรีรัมย์    อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานครไปทางทิศตะวันออก ประมาณ 380 กิโลเมตร   มีอาณาเขตติดต่อกับสาธารณรัฐกัมพูชาประชาธิปไตย การสำรวจอุทยานแห่งชาติตาพระยาครั้งนี้ เนื่องด้วยกรมป่าไม้ได้รับแจ้งจากกองทัพภาคที่ 1   ขอให้พิจารณาประกาศจัดตั้งป่าบริเวณเทือกเขาบรรทัด รอยต่อ 3 จังหวัด คือ จังหวัดปราจีนบุรี จังหวัดนครราชสีมาและจังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งมีสภาพป่าอุดมสมบูรณ์เป็นป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง และป่าเต็งรัง ให้เป็นอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ได้พิจารณาแล้วจึงให้ นายอภิศักดิ์  จัตตุพรพงษ์   นักวิชาการป่าไม้  5    อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ไปดำเนินการสำรวจ และจัดตั้งพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ   ป่าตาพระยา  ป่าดงใหญ่    ป่าบ้านกรวด แปลงที่ห้า และป่าใกล้เคียง ในท้องที่จังหวัดปราจีนบุรี และจังหวัดบุรีรัมย์ เป็นอุทยานแห่งชาติ ตามคำสั่งกรมป่าไม้ ที่  1640/2534    ลงวันที่ 2 กันยายน พ.ศ.2534 เนื่องจากพื้นที่แห่งนี้เป็นจุดยุทธศาสตร์ที่สำคัญแห่งหนึ่งในอดีต (ปี พ.ศ. 2515 - พ.ศ. 2531)     เคยอยู่ภายใต้อิทธิพลของพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย มีการต่อสู้ระหว่างเจ้าหน้าของรัฐกับผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย อย่างรุนแรง เกิดความเสียหายทั้งชีวิตและทรัพย์สินอย่างมาก  จนกระทั้งปี พ.ศ.2525 ใช้การเมืองนำการทหารจนกองกำลังติดอาวุธของพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย ยอมเข้ามอบตัว   แปรสภาพฐานะเป็นผู้ร่วมพัฒนาชาติไทยในที่สุด ความสงบสุขในพื้นที่แห่งนี้จึงกลับมาเยือนอีกครั้ง อุทยานแห่งชาติตาพระยา ได้ประกาศให้เป็นอุทยานแห่งชาติในปี พ.ศ. 2539 โดยได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 113 ตอนที่ 65 ก ลงวันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ.2539 นับเป็นอุทยานแห่งชาติ ลำดับที่ รวมพื้นที่ 371,250 ไร่