สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



สายรุ้ง
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Justicia brandegeeana Wassh. & L.B.Sm.

Acanthaceae

ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 1.5 ม. กิ่งอ่อนมักเป็นเหลี่ยม มีขนสั้นนุ่มตามกิ่ง ก้านใบ แผ่นใบทั้งสองด้าน ใบประดับ กลีบเลี้ยง และกลีบดอกด้านนอก ใบเรียงตรงข้าม รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาวได้ถึง 8 ซม. โคนเรียวสอบ ก้านใบยาว 1–2 ซม. ช่อดอกแบบช่อเชิงลด ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง มักโค้งลง ยาวได้ถึง 10 ซม. ใบประดับสีน้ำตาลแดง เรียงซ้อนเหลื่อม รูปไข่กว้าง ยาว 1–2.5 ซม. โคนเว้าตื้นมีก้านสั้น ๆ กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปใบหอก ยาว 5–7 มม. ดอกสีขาวอมชมพูแดง รูปปากเปิด กลีบดอกแฉกลึกประมาณกึ่งหนึ่ง ยาว 2–3.5 ซม. กลีบปากบนขนาดเล็กกว่า ปลายกลีบเว้าตื้น กลีบปากล่างจัก 3 พู ด้านในมีจุดสีเข้ม เกสรเพศผู้ 2 อัน ติดที่โคนหลอดกลีบดอก อับเรณูกางออก รังไข่และก้านเกสรเพศเมียมีขนสั้นนุ่ม ผลแห้งแตก ยาวประมาณ 1 ซม. มี 4 เมล็ด

มีถิ่นกำเนิดในเม็กซิโก เป็นไม้ประดับทั่วไปในเขตร้อน มีหลายสายพันธุ์ บางครั้งใบประดับสีเหลืองสดหรือสีเหลืองอมเขียว

สกุล Justicia L. มีประมาณ 700 ชนิด พบในเขตร้อนและเขตอบอุ่น ในไทยมีกว่า 20 ชนิด และพบเป็นไม้ประดับหลายชนิด เช่น ตรีชวา J. betonica L. ดอกฟลามิงโก J. carnea Lindl. สันพร้ามอญ J. gendarussa Burm.f. และราตรีแดง J. plumbaginifolia J. Jacq. เป็นต้น หลายชนิดมีสรรพคุณด้านสมุนไพร ชื่อสกุลตั้งตามนักพืชสวนชาวสกอตแลนด์ James Justice (1698–1763)

ชื่อพ้อง  Beloperone guttata Brandegee

ชื่อสามัญ  Mexican shrimp plant, Shrimp plant, False hop

สายรุ้ง: มีขนสั้นนุ่มกระจาย ช่อดอกแบบช่อเชิงลด โค้งเล็กน้อย ใบประดับเรียงซ้อนเหลื่อม ดอกรูปปากเปิด กลีบปากบนขนาดเล็กกว่ากลีบปากล่าง เว้าตื้น กลีบปากล่างจัก 3 พู ด้านในมีจุดสีเข้ม (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)

เอกสารอ้างอิง

Halik, K.A. and A. Ghafoor. (1988). Acanthaceae. Flora of Pakistan Vol. 188: 41. http://www.efloras.org

Hu, J.Q. and T.F. Daniel. (2011). Acanthaceae (Justicia). In Flora of China Vol. 19: 449.

Staples, G.W. and D.R. Herbst. (2005). A tropical garden flora. Bishop Museum Press, Honolulu, Hawai`i.