Index to botanical names
Pentaphylacaceae
ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง 15 ม. ตาที่ยอดมีขนยาว มีขนสั้ันนุ่มตามก้านใบ แผ่นใบด้านล่าง ก้านดอก และกลีบเลี้ยงด้านนอก ใบรูปขอบขนาน รูปใบหอก หรือแกมรูปไข่ ยาว 4.5–9 ซม. ปลายแหลมยาวหรือยาวคล้ายหาง ก้านใบยาว 1–6 มม. ดอกออกเป็นกระจุก 1–3 ดอก ก้านดอกยาว 2–3 มม. กลีบเลี้ยงรูปรีกว้าง ยาว 1–2 มม. กลีบดอกรูปไข่กลับ ยาว 2.5–4 มม. เกสรเพศผู้มี 15–20 อัน รังไข่มี 3 ช่อง เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียยาว 2–3 มม. แยก 3 แฉก ผลกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 4–5 มม.พบที่อินเดีย ภูฏาน เนปาล ศรีลังกา พม่า จีนตอนใต้ เวียดนาม คาบสมุทรมลายู สุมาตรา และชวา ในไทยพบทุกภาค ขึ้นตามป่าดิบแล้ง และป่าดิบเขา ความสูงถึงประมาณ 2100 เมตร ใบเคี้ยวบรรเทาอาการไอ แก้ปวดท้อง ท้องเสีย และบิด
ชื่อพ้อง Diospyros cerasifolia D.Don, Eurya acuminata DC., E. acuminata DC. var. wallichiana Dyer
ชื่ออื่น ขี้ใต้ (ปัตตานี); ขี้หนอน, ขี้หนอนใบเล็ก (ภาคตะวันออกเฉียงใต้); โงกด๋าฉง (ตรัง); ตับไส้ (เชียงใหม่); ปลายกะสาน, ปลายสาน (ภาคใต้); แพปั้นจั่น, ยิงยอย (เชียงใหม่); รังไก่ (ภาคตะวันออกเฉียงใต้); ลูกถ่อง (ตรัง); สร้อยนกเขา (ตราด); เส่ฌะหย่า (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่); แฮพันจั้น (เชียงใหม่)
ปลายสาน: ตาที่ยอดมีขนยาว ปลายใบแหลมยาวหรือยาวคล้ายหาง ดอกออกเป็นกระจุก 1–3 ดอก ก้านเกสรเพศเมียแยก 3 แฉก ติดทน (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา, สุคิด เรืองเรื่อ)
Keng, H. (1972). Theaceae. In Flora of Thailand Vol. 2(2): 155–157.
Min, T. and B. Bartholomew. (2007). Theaceae. In Flora of China Vol. 13: 447, 464, 467.