สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

ส้มกุ้ง

ส้มกุ้ง
วันที่ 31 กรกฎาคม 2560

Microcos sinuata (Wall. ex Mast.) Burret

Malvaceae

ดูที่ สลอดเล็ก

ส้มกุ้ง  สกุล
วันที่ 3 กรกฎาคม 2560

Begonia L.

Begoniaceae

ไม้ล้มลุกอวบน้ำ พบน้อยที่เป็นไม้พุ่ม ส่วนมากแยกเพศร่วมต้น มีเหง้าหรือหัวใต้ดิน มีหูใบ ใบส่วนมากเป็นใบเดี่ยวเรียงเวียน เบี้ยว ขอบจักหรือเรียบ ช่อดอกส่วนมากแบบช่อกระจุกแยกสอง มีใบประดับ ดอกเพศผู้กลีบรวมมี 2 หรือ 4 กลีบ เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก คู่นอกใหญ่กว่าเล็กน้อย เกสรเพศผู้จำนวนมาก แยกหรือเชื่อมติดกันที่โคน แกนอับเรณูมักยื่นเลยอับเรณู ดอกเพศเมียส่วนมากมี 2–5 กลีบ รังไข่ใต้วงกลีบ มี 1–3 ช่อง ก้านเกสรเพศเมียส่วนมากมี 2–3 อัน ปลายแยกแขนง ยอดเกสรเต่ง บิดเวียนหรือรูปตัวยู มีขนต่อม ผลแห้งแตกหรือคล้ายผลสดมีหลายเมล็ด ส่วนมากมี 3 ปีก เมล็ดจำนวนมาก ขนาดเล็ก

สกุล Begonia มีประมาณ 1600 ชนิด พบในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน ทั้งอเมริกา แอฟริกา และเอเชีย ในไทยมีมากกว่า 60 ชนิด และพบเป็นไม้ประดับหลายชนิด ชื่อสกุลตั้งตามนักพฤกษศาสตร์ชาวฝรั่งเศส Michel Bégon (1638–1710)


ส้มกุ้ง
วันที่ 3 กรกฎาคม 2560

Begonia palmata D.Don

Begoniaceae

ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 1 ม. เหง้าทอดเลื้อย มีขนยาวประปรายสีน้ำตาลแดงตามลำต้น แผ่นใบ และก้านใบ หูใบรูปไข่แคบ ยาวได้ถึง 2.5 ซม. ร่วงเร็ว ใบรูปไข่กว้าง ยาวได้ถึง 30 ซม. จักเป็นพู ปลายแหลมยาว โคนรูปหัวใจ ขอบจักซี่ฟัน เส้นแขนงใบรูปฝ่ามือ ก้านใบยาวได้ถึง 4 ซม. ช่อดอกแยกแขนงสั้น ๆ ก้านช่อยาวได้ถึง 15 ซม. ใบประดับรูปไข่ ยาวประมาณ 1.5 ซม. ร่วงเร็ว ขอบมีขนครุย ดอกสีชมพู ดอกเพศผู้ กลีบรวมมี 4 กลีบ คู่นอกรูปไข่กลับ ยาว 1–2.5 ซม. คู่ในรูปรีถึงรูปใบหอก ยาว 0.7–2 ซม. ก้านชูอับเรณูแยกกัน ยาว 1–2.5 มม. ดอกเพศเมีย กลีบรวมมี 5–6 กลีบ รูปกลม หรือรูปใบหอกแกมรูปไข่ ยาว 0.8–2.5 ซม. รังไข่มีขนยาว ก้านเกสรเพศเมีย 2 อัน ยาวประมาณ 5 มม. ปลายแฉกเป็นง่าม ยอดเกสรเพศเมียบิดเวียน ผลรูปสามเหลี่ยม ปีกล่างรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 1.5–3 ซม. ปีกคู่ข้างยาวประมาณ 5 มม.

พบที่อินเดีย เนปาล ภูฏาน บังกลาเทศ จีนตอนใต้ พม่า และภูมิภาคอินโดจีน ในไทยพบมากทางภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ขึ้นตามป่าดิบเขา ความสูงถึงประมาณ 2000 เมตร มีความผันแปรสูงโดยเฉพาะสิ่งปกคลุม

ส้มกุ้ง: ใบจักเป็นพู โคนรูปหัวใจ ดอกเพศผู้มี 4 กลีบ ดอกเพศเมียมี 5–6 กลีบ ผลรูปสามเหลี่ยม ปีกยาว 1 ปีก ปีกคู่ข้างแคบ (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา, ปรีชา การะเกตุ)

ส้มกุ้งใบเฟิน
วันที่ 3 กรกฎาคม 2560

Begonia pteridiformis Phutthai

Begoniaceae

ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 25 ซม. หัวใต้ดินคล้ายรูปหัวใจ เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 ซม. ส่วนต่าง ๆ มีขนต่อมกระจาย ลำต้นอวบน้ำ หูใบรูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก ติดทน ใบเรียงสลับระนาบเดียว รูปใบหอกแกมรูปแถบ ยาว 2–8 ซม. ปลายใบแหลมยาวหรือยาวคล้ายหาง โคนตัดหรือเว้าตื้น ขอบจักซี่ฟัน ก้านใบสั้น ช่อดอกออกที่ยอด แยกแขนงสั้น ๆ ใบประดับบาง รูปไข่ ยาว 1–2 มม. ติดทน ดอกสีขาว ก้านดอกยาว 5–6 มม. ดอกเพศผู้ กลีบรวมมี 4 กลีบ คู่นอกรูปไข่กลับ ยาวประมาณ 2 มม. คู่ในเรียวแคบกว่า ก้านชูอับเรณูสั้น เชื่อมติดกันที่โคน ดอกเพศเมีย กลีบรวมมี 5 กลีบ รูปไข่กลับหรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 2–3 มม. ก้านเกสรเพศเมีย 2 อัน โคนเชื่อมติดกัน ยอดเกสรรูปคล้ายไต ผลรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 4 มม. ปีกล่างรูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 3 มม. ปีกคู่ข้างแคบ

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคใต้ที่สุราษฏร์ธานี พังงา กระบี่ ขึ้นตามหินปูนในป่าดิบชื้น ความสูง 30–100 เมตร

ส้มกุ้งใบเฟิน: ใบเรียงสลับระนาบเดียว ปลายยาวคล้ายหาง ขอบจักซี่ฟัน ดอกเพศผู้มี 4 กลีบ ดอกเพศเมียมี 5 กลีบ ยอดเกสรเพศเมียรูปไต ผลรูปขอบขนาน ปีกล่างรูปสามเหลี่ยม ปีกคู่ข้างแคบ (ภาพ: ปรีชา การะเกตุ)



เอกสารอ้างอิง

Gu, C., C.I. Peng and N.J. Turland. (2007). Begoniaceae. In Flora of China Vol. 13: 153, 189.

Phutthai, T. and K. Sridith. (2010). Begonia pteridiformis (Begoniaceae), a new species from Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany) 38: 37–41.