สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

สิงโต

สิงโต  สกุล
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Bulbophyllum Thouars

Orchidaceae

กล้วยไม้อิงอาศัย มีเหง้ายาว ลำลูกกล้วยมักเรียงแถวเดียว ส่วนมากมีใบเดียว และออกที่ปลายลำลูกกล้วย ใบพับจีบ ช่อดอกออกที่โคนลำลูกกล้วยหรือเหง้า ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือช่อซี่ร่ม มีหนึ่งหรือหลายดอก ใบประดับขนาดเล็ก กลีบเลี้ยง 3 กลีบ ขนาดเท่า ๆ กัน หรือกลีบคู่ข้างขนาดใหญ่กว่ากลีบบน กลีบคู่ข้างแยกหรือเชื่อมติดกัน โคนเชื่อมติดโคนเส้าเกสรเป็นรูปคางสั้น ๆ กลีบดอกแยกกัน ส่วนมากมีขนาดเล็กกว่ากลีบเลี้ยง กลีบปากติดที่ปลายโคนเส้าเกสร พับงอกลับ เส้าเกสรมีปีกคล้ายเขา อับเรณูส่วนมากมี 2 ช่อง กลุ่มอับเรณูมี 4 กลุ่ม ไม่มีรยางค์ ฝักแห้งแตก

สกุล Bulbophyllum วงศ์ย่อย Epidendroideae เผ่า Podochileae มีประมาณ 1900 ชนิด ส่วนใหญ่พบในเขตร้อน ในไทยมีมากกว่า 165 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “bolbos” หัว และ “phyllon” ใบ ตามลักษณะลำลูกกล้วยที่ช่อดอกและใบออกจากโคนหรือปลายลำลูกกล้วย


สิงโตใบพัดเขาหลวง
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Bulbophyllum skeatianum Ridl.

Orchidaceae

ดูที่ สิงโตพัดสีทอง

สิงโตขยุกขยุย
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Bulbophyllum dayanum Rchb.f.

Orchidaceae

กล้วยไม้อิงอาศัย ลำลูกกล้วยรูปไข่ ยาวประมาณ 3 ซม. เรียงห่าง ๆ ใบรูปไข่ ยาวได้ถึง 10 ซม.ปลายแหลมมน เว้าตื้น โคนรูปลิ่ม แผ่นใบหนา สีเขียวอมน้ำตาลม่วง ช่อดอกสั้น ออกจากเหง้า มี 2–5 ดอก ก้านดอกหนา ยาว 1.5–2 ซม. กลีบเลี้ยงสีเขียวอมน้ำตาลแดงหรือม่วง ขอบมีขนครุยสีเหลือง ยาวประมาณ 5 มม. กลีบเลี้ยงขนาดเท่า ๆ กัน รูปรี ยาวประมาณ 2 ซม. กลีบดอกรูปขอบขนาน แคบและสั้นกว่ากลีบเลี้ยง สีเข้มกว่า ยาว 0.7–1 ซม. กลีบปากรูปรี ยาวเท่า ๆ กลีบดอก สีอ่อนกว่า ขอบจักซี่ฟันตื้น ๆ มีติ่งที่โคน โค้งงอ แผ่นกลีบมีปุ่มกระจาย มีสันยาว 2 สัน เส้าเกสรสีเหลือง

พบที่พม่า และกัมพูชา ในไทยพบกระจายห่าง ๆ ทางภาคเหนือที่พิษณุโลก ภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่เลย ภาคตะวันออกเฉียงใต้ที่ตราด และภาคใต้ที่ระนอง กระบี่ ขึ้นตามคบไม้ในป่าดิบชื้น และป่าดิบเขา ความสูง 500–1300 เมตร

สิงโตขยุกขยุย: ใบรูปไข่ แผ่นใบหนา สีเขียวอมน้ำตาลม่วง ขอบกลีบเลี้ยงมีขนครุยสีเหลือง แผ่นกลีบปากมีปุ่มยาวทั่วไป (ภาพ: ปรีชา การะเกตุ)

สิงโตพัดสีทอง
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Bulbophyllum skeatianum Ridl.

Orchidaceae

กล้วยไม้อิงอาศัย ลำลูกกล้วยรูปหยดน้ำ ยาว 1–1.5 ซม. เรียงห่างกันประมาณ 1 ซม. ใบรูปแถบ ยาว 5–6 ซม. ปลายมน โคนเรียวสอบ แผ่นใบบาง ช่อดอกคล้ายช่อซี่ร่ม แผ่ในแนวรัศมีครึ่งวงกลม ก้านช่อยาวประมาณ 10 ซม. มีประมาณ 10 ดอก ใบประดับรูปแถบ ดอกสีส้มอมเหลือง ก้านดอกยาวประมาณ 1 ซม. กลีบเลี้ยงบนรูปไข่ ยาวประมาณ 5 มม. มีเส้นตามขวางสีม่วงแดง กลีบคู่ข้างยาว 1.2–1.5 ซม. กลีบดอกรูปขอบขนาน ขอบกลีบเชื่อมติดกันตามยาว กลีบปากขนาดเล็ก รูปไข่แกมรูปขอบขนาน ปลายแหลม โค้งลง เส้าเกสรสั้น ปลายมีรยางค์ยื่นยาว ก้านดอกและรังไข่คล้ายรูปกรวย โคนก้านสีม่วงแดง

พบที่ภูมิภาคมาเลเซีย และภาคใต้ของไทยที่เขาหลวง จังหวัดนครศรีธรรมราช ขึ้นตามป่าดิบเขา ความสูงถึงประมาณ 1800 เมตร

ชื่ออื่น   สิงโตใบพัดเขาหลวง, สิงโตพัดศรีทอง (ทั่วไป)

สิงโตพัดสีทอง: ช่อดอกคล้ายช่อซี่ร่ม แผ่ในแนวรัศมีครึ่งวงกลม ก้านดอกยาว (ภาพ: นัยนา เทศนา)

สิงโตพู่ทอง
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Bulbophyllum ovatum Seidenf.

Orchidaceae

กล้วยไม้อิงอาศัย ลำลูกกล้วยรูปไข่แกมรูปขอบขนาน เรียงห่าง ๆ กัน ใบรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ยาว 5–6 ซม. ปลายมน โคนเรียวสอบ ช่อดอกออกเป็นกระจุกที่ปลายช่อ เรียงในแนวรัศมี โค้งลงเล็กน้อย ช่อยาว 3–4.5 ซม. มี 3–6 ดอก ใบประดับรูปแถบ ดอกสีขาวแกมเหลืองหรือสีเหลืองแกมส้ม กลีบเลี้ยงรูปใบหอกแกมรูปไข่ ปลายแหลม ยาวเท่า ๆ กัน ยาว 0.7–1 ซม. กลีบดอกรูปไข่กว้าง ยาว 2.5–3.5 มม. ปลายแหลม กลีบปากรูปไข่ ยาวประมาณ 1.5 มม. อวบหนา ปลายมนโค้งลง เส้าเกสรสั้น ปลายมีรยางค์คล้ายเขา ก้านดอกและรังไข่เรียวแคบ สั้น ๆ

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคใต้ที่เขาหลวง จังหวัดนครศรีธรรมราช ขึ้นตามป่าดิบเขา ความสูง 1300–1500 เมตร

สิงโตพู่ทอง: ช่อดอกออกเป็นกระจุกที่ปลายช่อ เรียงในแนวรัศมี (ภาพ: นัยนา เทศนา)

สิงโตสยาม
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Bulbophyllum lobbii Lindl.

Orchidaceae

กล้วยไม้อิงอาศัย ลำลูกกล้วยรูปไข่ ยาว 3–5 ซม. เรียงห่างๆ กัน ใบรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 15–20 ซม. ปลายแหลม โคนเรียวสอบ แผ่นใบหนา ช่อดอกออกตามข้อของเหง้า มีดอกเดียว ก้านดอกยาวได้ถึง 10 ซม. ดอกสีเหลืองครีม มีเส้นสีม่วงแดงตามยาว กลีบเลี้ยงบนรูปใบหอก ยาวได้ถึง 5 ซม. กลีบคู่ข้างขนาดเท่า ๆ กลีบบน โคนหยักเว้า ปลายกลีบชี้ลง กลีบดอกกลีบข้างแคบและสั้นกว่ากลีบเลี้ยงเล็กน้อย กางออก กลีบปากสีเหลืองรูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 1 ซม. มีจุดประสีม่วงแดงกระจาย กลีบม้วน ปลายแหลมชี้ลง โคนกลีบมีแต้มสีเหลืองเข้ม เส้าเกสรแผ่กว้าง สีเหลือง มีเส้นสีม่วงแดงตามยาว

พบที่อินเดีย พม่า ภูมิภาคอินโดจีน คาบสมุทรมลายู สุมาตรา ชวา บอร์เนียว และฟิลิปปินส์ ในไทยพบทุกภาค ขึ้นตามคบไม้ในป่าดิบเขาและป่าดิบชื้น ความสูงถึงประมาณ 1400 เมตร

ชื่อพ้อง  Bulbophyllum siamense Rchb.f.

ชื่อสามัญ  Lobb’s Bulbophyllum, Sumatran Bulbophyllum

สิงโตสยาม: ช่อดอกมีดอกเดียว ออกตามข้อของเหง้า กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีเส้นสีม่วงแดงจำนวนมาก เส้าเกสรแผ่กว้างสีเหลือง (ภาพ: มานพ ผู้พัฒน์, ปรีชา การะเกตุ)

สิงโตหนวดยาว
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Bulbophyllum vaginatum (Lindl.) Rchb.f.

Orchidaceae

กล้วยไม้อิงอาศัย ลำลูกกล้วยรูปไข่ ใบรูปรี ยาว 4–5 ซม. แผ่นใบหนา ปลายเว้าตื้น โคนมน ช่อดอกยาวได้ถึง 15 ซม. ดอกออกแน่นที่ปลายช่อ ใบประดับรูปใบหอก ดอกสีเหลืองอ่อนถึงอมส้ม กลีบเลี้ยงยาว 5–6 ซม. กลีบบนรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ปลายแหลม กลีบคู่ข้างคล้ายหนวดยื่นยาวกว่า 5 ซม. ขอบมีขน กลีบดอกรูปรีกว้าง ยาวประมาณ 2 มม. ขอบมีขน กลีบปากรูปไข่ ยาวเท่า ๆ กลีบดอก อวบหนา ขอบมีขน ปลายมน โค้งลง เส้าเกสรสั้น ปลายมีรยางค์ยาว ก้านดอกและรังไข่รูปทรงกระบอกโค้ง

พบที่คาบสมุทรมลายู สุมาตรา ชวา บอร์เนียว และภาคใต้ของไทยที่ชุมพร สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช สตูล และนราธิวาส ขึ้นตามที่โล่งหรือที่มีแสงรำไรในป่าดิบชื้น ความสูงถึงประมาณ 600 เมตร

ชื่อพ้อง  Cirrhopetalum vaginatum Lindl.

สิงโตหนวดยาว: ดอกออกแน่นที่ปลายช่อ กลีบเลี้ยงคู่ข้างคล้ายหนวดยื่นยาว (ภาพ: นัยนา เทศนา)



เอกสารอ้างอิง

Chen, X. and J.J. Vermeulen. (2009). Orchidaceae (Bulbophyllum). In Flora of China Vol. 25: 404.

Seidenfaden, G. (1979). Orchid genera in Thailand VIII. Bulbophyllum Thou. Dansk Botanisk Arkiv 33(3): 1–228.

Seidenfaden, G., J.J. Wood and R.E. Holttum. (1992). The orchids of peninsular Malaysia and Singapore. Fredensborg, Published in association with the Royal Botanic Gardens, Kew & Botanic Gardens, Singapore (by) Olsen & Olsen.