สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

สามยอด

สามยอด  สกุล
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Canscora Lam.

Gentianaceae

ไม้ล้มลุก ลำต้นมักเป็นเหลี่ยม ใบเรียงตรงข้าม ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นหลอด มี 4 กลีบ ดอกรูปแตร มี 4 กลีบ กลีบเล็ก 2 กลีบ กลีบใหญ่ 2 กลีบ เกสรเพศผู้ 4 อัน 2 อัน ติดบนหลอดกลีบด้านกลีบดอกขนาดเล็ก อีก 2 อัน ติดบนด้านกลีบดอกที่ใหญ่กว่า ต่ำกว่าเล็กน้อย มี 2 คาร์เพล พลาเซนตาตามแนวตะเข็บ เกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยอดเกสรจัก 2 พู ผลแห้งแตกตามแนวประสาน เมล็ดจำนวนมาก

สกุล Canscora มี 9 ชนิด พบในแอฟริกา เอเชียเขตร้อน และออสเตรเลีย ในไทยมี 2 ชนิด อีกชนิดคือ ผักปังแป C. diffusa (Vahl) R.Br. ex Roem. & Schult. หลายชนิดถูกย้ายไปอยู่สกุล Phyllocyclus, Cracosna และ Schinziella ชื่อสกุลมาจากภาษามาลายาลัม ในอินเดีย “Cansjan-cora” ที่ใช้เรียกชนิด C. perfoliata Lam.


สามยอด
วันที่ 30 สิงหาคม 2560

Canscora andrographioides Griff. ex C.B.Clarke

Gentianaceae

ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 80 ซม. ใบรูปรีถึงรูปใบหอก ยาว 2–6 ซม. ปลายแหลม โคนรูปลิ่ม เส้นโคนใบข้างละ 1 เส้น ก้านใบยาวได้ถึง 1 ซม. ช่อกระจุก มี 1–7 ดอก ใบประดับรูปใบหอกหรือรูปแถบ ยาวได้ถึง 2 ซม. ดอกไร้ก้านหรือมีก้านยาวได้ถึง 2 ซม. หลอดกลีบเลี้ยงยาวประมาณ 1 ซม. มี 8 สัน กลีบเป็นติ่งแหลม ยาว 1–2 มม. ดอกสีขาว หลอดกลีบดอกยาว 1–1.5 ซม. กลีบใหญ่ 2 กลีบ รูปรีกว้าง ยาว 4–7.5 มม. กลีบเล็ก 2 กลีบ รูปรีแคบ ติดกัน ยาว 3–4.5 มม. ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ 1 มม. รังไข่รูปรี ยาว 0.5–1 ซม. ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 1 ซม. ผลรูปทรงกระบอกมีริ้วเป็นสัน ยาวประมาณ 1 ซม.

พบในเอเชียใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในไทยพบกระจายห่าง ๆ ทุกภาค ขึ้นตามป่าดิบชื้น และป่าดิบเขา ความสูงถึงประมาณ 2300 เมตร

สามยอด: ช่อดอกแบบช่อกระจุก ตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ดอกรูปแตร กลีบใหญ่ 2 กลีบ กลีบเล็ก 2 กลีบ ติดกัน ผลรูปทรงกระบอก มีริ้วเป็นสัน (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)



เอกสารอ้างอิง

Thiv, M. (2003). A taxonomic revison of Canscora, Cracosna, Duplipetala, Hoppea, Microrphium, Phyllocyclus and Schinziella (Gentianaceae-Canscorinae). Blumea 48: 5–19.

Ubolcholaket, A. (1987). Gentianaceae. In Flora of Thailand. Vol. 5(1): 72–92.