สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

พุดชมพู

พุดชมพู  สกุล
วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2560

Kopsia Blume

Apocynaceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น น้ำยางขาว ใบเรียงตรงข้าม มีต่อมตามซอกใบ ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อนหรือคล้ายช่อกระจะ ส่วนมากออกตามปลายกิ่ง ใบประดับขนาดเล็ก มักติดทน กลีบดอกและกลีบเลี้ยงจำนวนอย่างละ 5 กลีบ กลีบเลี้ยงไม่มีต่อมที่โคน ดอกรูปดอกเข็ม เรียงซ้อนทับด้านขวาในตาดอก เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดใต้หรือสูงกว่ากึ่งกลางหลอดกลีบดอก ไม่แนบติดกับส่วนบนของเกสรเพศเมีย ก้านชูอับเรณูสั้น โคนอับเรณูเว้ารูปหัวใจ จานฐานดอกจัก 2 พู ติดระหว่างคาร์เพล มี 2 คาร์เพลแยกกัน ปลายติดกันเรียวยาวเป็นก้านเกสรเพศเมีย แต่ละคาร์เพลมีออวุล 2 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ปลายแผ่เป็นวง ผลผนังชั้นในแข็ง ออกเป็นคู่หรือออกเดี่ยว ๆ

สกุล Kopsia มี 23 ชนิด พบที่พม่า จีนตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ออสเตรเลีย ในไทยมี 4 ชนิด ส่วน K. macrophylla Hook.f. ที่เคยมีรายงานว่าพบในไทย พบเฉพาะที่คาบสมุทรมลายูตอนล่าง ชื่อสกุลตั้งตามนักพฤกษศาสตร์และนักปฐพีวิทยาชาวดัตช์ Jan Kops (1765–1849)


พุดชมพู
วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2560

Kopsia fruticosa (Roxb.) A.DC.

Apocynaceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น แตกกิ่งหนาแน่น สูงได้ถึง 6 ม. มีขนละเอียดตามกิ่งอ่อนและช่อดอก ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 5–22 ซม. ปลายเแหลมยาว โคนมนหรือรูปลิ่ม ก้านใบยาว 0.5–1.2 ซม. ช่อดอกยาว 5–10 ซม. ก้านดอกยาว 2–5 มม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ปลายมน ยาว 1.5–2.5 มม. ขอบมีขนอุย ดอกสีขาวอมชมพู ปากหลอดกลีบมีสีเข้ม หลอดกลีบยาว 2.5–3.5 ซม. ด้านในมีขน กลีบดอกรูปรี ปลายกลีบกลม ยาว 1–3.3 ซม. เกสรเพศผู้ติดเหนือกึ่งกลางหลอดกลีบดอก อับเรณูยาว 2–2.5 มม. รังไข่มีขนหนาแน่น ก้านเกสรเพศเมียยาว 2–3.2 ซม. รวมยอดเกสร ผลรูปเคียวแกมรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 1.7 ซม. มีเดือยหนาคล้ายตะขอ

มีถิ่นกำเนิดทางตอนใต้ของพม่า ในไทยพบเฉพาะเป็นไม้ประดับในชื่อ อุนากรรณ มักสับสนกับพุดชมพูอีกชนิด K. rosea D.J.Middleton ที่กิ่ง ช่อดอก และรังไข่เกลี้ยง

ชื่อพ้อง  Cerbera fruticosa Roxb.

ชื่อสามัญ  Pink Kopsia

ชื่ออื่น   ตึ่งตาใส (ภาคเหนือ); พุดชมพู, อุนากรรณ (กรุงเทพฯ)

พุดชมพู: ช่อดอกแบบช่อกระจุกซ้อน มีขนละเอียด ปลายกลีบเลี้ยงมน ดอกสีขาวอมชมพู ปากหลอดมีสีเข้ม (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)



เอกสารอ้างอิง

Li, B., A.J.M. Leeuwenberg and D.J. Middleton. (1995). Apocynaceae. In Flora of China Vol. 16: 162–163.

Middleton, D.J. (2004). A revision of Kopsia (Apocynaceae: Rauvolfioideae). Harvard Papers in Botany 9(1): 89–142.

Middleton, D.J. (1999). Apocynaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(1): 60–64.