สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

จิงจ้อเหลือง

จิงจ้อเหลือง
วันที่ 13 กันยายน 2559

Merremia vitifolia (Burm.f.) Hallier f.

Convolvulaceae

ไม้เถาล้มลุก เกลี้ยงหรือมีขนยาวตามลำต้น แผ่นใบด้านล่าง ก้านใบ และช่อดอก ใบรูปฝ่ามือจักตื้น ๆ หรือแฉกลึก 3–7 แฉก กว้าง 4–15.5 ซม. ยาว 5–18 ซม. โคนรูปหัวใจ ขอบจักฟันเลื่อยห่าง ๆ หรือเกือบเรียบ ก้านใบยาว 1–4 ซม. ก้านช่อยาว 2–15 ซม. มีหนึ่งหรือหลายดอก ก้านดอกยาว 1–1.5 ซม. ปลายหนา ใบประดับรูปลิ่มแคบ กลีบเลี้ยงรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ยาว 1.4–1.8 ซม. ขยายในผล มีต่อมโปร่งแสง กลีบคู่นอกด้านนอกมีขนหยาบยาว 3 กลีบด้านในเกลี้ยง ดอกรูปแตร สีเหลือง ด้านในบางครั้งมีสีแดงเข้ม ยาว 2.5–5.5 ซม. เกสรเพศผู้ยาวประมาณ 1 ซม. รังไข่เกลี้ยง ผลกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.2 ซม. เปลือกบาง เมล็ดรูปไข่มน ยาวประมาณ 7 มม.

พบที่อินเดีย ศรีลังกา เนปาล จีน พม่า ลาว เวียดนาม คาบสมุทรมลายู และสุมาตรา ในไทยพบทุกภาค ขึ้นตามที่โล่งในป่าเสื่อมโทรม ชายป่า หรือข้างถนน ความสูง 100–1600 เมตร ทั้งต้นใช้รักษาอาการปัสสาวะอักเสบ

ชื่อพ้อง  Convolvulus vitifolius Burm.f.

ชื่ออื่น   จิงจ้อขน, จิ้งจ้อหลวง, จิงจ้อเหลือง, จิงจ้อใหญ่ (ภาคเหนือ); จี้จ้อ, จี้จ้อม, เถาจี้จ้อ (เลย)

จิงจ้อเหลือง: ใบรูปฝ่ามือ ลำต้นและกลีบเลี้ยงคู่นอกมีขนหยาบยาว ดอกรูปแตร สีเหลือง ก้านดอกปลายหนา (ภาพ: ปรีชา การะเกตุ)

จิงจ้อเหลือง  สกุล
วันที่ 13 กันยายน 2559

Merremia Dennst. ex Endl.

Convolvulaceae

ไม้ล้มลุก ไม้พุ่ม หรือไม้เถา ใบเดี่ยวหรือใบประกอบ เรียงเวียน เรียบหรือแฉกเป็นพู ช่อดอกส่วนมากแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ใบประดับขนาดเล็ก ส่วนมากร่วงเร็ว กลีบเลี้ยง 5 กลีบ ขนาดเท่า ๆ กัน หรือกลีบคู่นอกขนาดเล็กกว่า ติดทนและมักขยายในผล ดอกรูปแตรหรือรูประฆัง ส่วนมากสีขาวหรือเหลือง ปลายแยก 5 แฉกตื้น ๆ หรือเกือบเรียบ กลางกลีบเป็นแถบริ้ว เกสรเพศผู้ 5 อัน ไม่ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูรูปเส้นด้าย โคนแผ่กว้าง อับเรณูส่วนมากบิดเวียน เรณูไม่มีหนาม จานฐานดอกเป็นวง รังไข่ 4 ช่อง มีออวุล 4 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยาวกว่าเกสรเพศผู้เล็กน้อย ยอดเกสรมี 2 พู ผลแห้งแตก มี 4 ส่วน ส่วนมากมี 4 เมล็ด

สกุล Merremia มีประมาณ 100 ชนิด พบทั้งในเขตอบอุ่นและเขตร้อน ในไทยมีไม่น้อยกว่า 16 ชนิด ลักษณะทั่วไปคล้ายกับสกุล Ipomoea ซึ่งอับเรณูส่วนมากไม่บิดเวียน เรณูมีหนามละเอียด ชื่อสกุลตั้งตามนักพฤกษศาสตร์ชาวเยอรมัน Blasius Merrem (1761–1824)




เอกสารอ้างอิง

Fang, R. and G. Staples. (1995). Convolvulaceae. In Flora of China Vol. 16: 291, 295.

Staples, G. (2010). Convolvulaceae. In Flora of Thailand Vol. 10(3): 431–447.