สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

กำยานเครือ

กำยานเครือ  สกุล
วันที่ 1 กรกฎาคม 2559

Byttneria Loefl.

Malvaceae

ไม้เถาหรือไม้พุ่มรอเลื้อย หูใบขนาดเล็ก ร่วงเร็ว ใบเรียงเวียน เรียบ หรือจักเป็นพู เส้นแขนงใบย่อยแบบขั้นบันได ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ไม่มีริ้วประดับ กลีบเลี้ยง 5 กลีบ แฉกลึก กลีบดอก 5 กลีบ แยกจรดโคน รูปคุ่ม ก้านกลีบโค้งงอ เส้าเกสรเป็นหลอดบาง ๆ เกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์มี 5 อัน ติดตรงข้ามกลีบดอก เกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน 5 อัน เป็นแผ่นบาง ๆ ติดตรงข้ามกลีบเลี้ยง อับเรณูหันออก รังไข่มี 5 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล 2 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น 5 แฉก บางครั้งไม่ชัดเจน ผลแห้งแตกตามรอยประสานเป็น 5 ส่วน มีขนยาวหรือขนคล้ายหนาม แต่ละซีกมีเมล็ดเดียว

สกุล Byttneria เคยอยู่ภายใต้วงศ์ Sterculiaceae หรือ Byttneriaceae ปัจจุบันอยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Byttnerioideae มี 135 ชนิด พบในอเมริกาใต้ แอฟริกา มาดากัสการ์ และเอเชียเขตร้อน ในไทยมี 4 ชนิด


กำยานเครือ
วันที่ 1 กรกฎาคม 2559

Byttneria pilosa Roxb.

Malvaceae

ไม้เถา มีขนรูปดาวและขนยาวกระจายตามกิ่ง ใบ ก้านใบ ช่อดอก และดอก ใบรูปหัวใจ ยาว 7–16 ซม. จัก 5–7 พู พูกลางปลายยาวคล้ายหาง ขอบจักฟันเลื่อย เส้นโคนใบข้างละ 2–3 เส้น ก้านใบยาว 2–15 ซม. ช่อดอกยาวได้ถึง 20 ซม. ก้านดอกยาวประมาณ 2.5 มม. กลีบเลี้ยงยาวประมาณ 3 มม. กลีบดอกยาว 4–5 มม. เส้าเกสรรูปถ้วย รังไข่มีต่อมกระจาย ก้านเกสรเพศเมียรูปลิ่มแคบ ผลกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 2–2.5 ซม. รวมขนยาว ปลายขนส่วนมากเป็นตะขอ ก้านผลยาว 1–2 ซม เมล็ดรูปรี ผิวมี 3 สันตื้น ๆ

พบที่พม่า จีนตอนใต้ อินเดีย ลาว เวียดนาม และคาบสมุทรมลายู ในไทยพบทุกภาค ขึ้นกระจายตามชายป่า ความสูงถึงประมาณ 500 เมตร

ชื่ออื่น   กำยานเครือ, เครือยาน, ป่านเขากวาง (ภาคเหนือ); คำเครือ, คำไหม, เครือคำ (ภาคกลาง); เครือจา (เชียงใหม่); ช่อตุ่ย (กะเหรี่ยง-ภาคตะวันตกเฉียงใต้); เถาวัลย์หด (จันทบุรี); ป่านกุ้ง (แม่ฮ่องสอน); เสม็ดย่าน (ยะลา)

กำยานเครือ: มีขนรูปดาวและขนยาวกระจาย ใบรูปหัวใจ จัก 5–7 พู ผลมีขนยาว ปลายขนเป็นตะขอ (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)



เอกสารอ้างอิง

Phengklai, C. (2001). Sterculiaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(3): 544–550.

Tang, Y., M.G. Gilbert and L.J. Dorr. (2007). Sterculiaceae. In Flora of China Vol. 12: 322–323.