ชื่อวิทยาศาสตร์   Dalbergia  cultrata  Graham  ex  Benth.

ชื่อวงศ์    Leguminosae - Papilionoideae

ชื่อสามัญ     กระพี้เขาควาย

ชื่อทางการค้า   -

ชื่อพื้นเมือง  กระพี้  (ภาคกลาง) กระพี้เขาควาย (อุดรธานี, ราชบุรี) เกิดเขาควาย (ภาคเหนือ)  เกิดแดง (แม่ฮ่องสอน, ลำปาง)  เกิดดำ (กาญจนบุรี, ภาคเหนือ)  กำพี้, ชิงชัน (เพชรบูรณ์)  กำพี้เขาควาย, แดงดง  (เลย)  จักจั่น, เวียด  (ไทยใหญ่-เชียงใหม่)  มะขามป่า  (เชียงใหม่)  เส่งพลิแดละ  (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)  อีเม็งในมน (อุดรธานี)

   ไม้ยืนต้นขนาดกลาง-ใหญ่  สูง 15-25 เมตร  ไม้ผลัดใบ  ลำต้นเปลาตรง  เปลือกนอกสีขาวนวล  ผิวเรียบหรือแตกเป็นสะเก็ดเล็กๆ  ทั่วไป  เปลือกชั้นในสีน้ำตาลแดง  กิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนทั่วไป

                        รูปทรง (เรือนยอด)  รูปทรงพุ่มกลมทึบ

                        ใบ   เป็นใบประกอบแบบขนนกปลายคี่  เรียงเวียนสลับ  แกนใบยาว  10-15 เซนติเมตร  มีใบย่อยรูปไข่กลับหรือรูปรี  แถมรูปไข่กลับตัดเรียงสลับ 7-11 ใบ  ขนาด 1.5-2x2.5-4.5 เซนติเมตร โคนใบย่อยรููุปลิ้ม  ปลายใบตัดและหยักเว้าเข้าเล็กน้อย  เนื้อในค่อนข้างหนา  ใบอ่อนมีขนประปราย  ใบแก่เกลี้ยงถึงเกือบเกลี้ยง  

                        ดอก  ออกเป็นช่อแยกแขนง  ดอกมีขนาดเล็ก  สีขาวอมชมพูอ่อนๆ  รูปดอกถั่ว  ออกตามง่ามใบหรือเหนือรอยแผลใบใกล้ปลายกิ่ง 

                                       สี  ขาวอมชมพูอ่อน

                                       กลิ่น  -

                                       ออกดอก     ช่องเดือนมีนาคม - เมษายน

                        ผล  เป็นฟักแบบแห้งแล้วไม่แตก  รูปขอบขนานแบนๆ  ปลายและโคนฟักมนขนาด  2x5 -10  เซนติเมตร  ตรงเมล็ดติดอยู่จะนูนเห็นผิวเปลือกเป็นเส้นคล้ายตาข่าย  แต่ละฟักมี  1-3  เม็ด

                                       ผลแก่  ช่วงเดือนพฤษภาคม - กรกฎาคม

       กระพี้เขาควายเป็นพรรณไม้ในป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้ง ทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ  ที่สูงจากระดับน้ำทะเล  100-500  เมตร  

  การขยายพันธุ์และการผลิตกล้า  เพาะเมล็ด 

  ปัจจัยสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการปลูก 

                        ดิน  ทุกประเภทที่มีการระบายน้ำดี

                        ความชื้น  ปานกลาง - น้อย

                        แสง  ปานกลาง - มาก

  การปลูกดูแลบำรุงรักษา    

                       การคัดเลือกพื้นที่และเตรียมพื้นที่ปลูก   

                        วิธีการปลูกและระยะปลูกที่เหมาะสม     

  โรคและแมลง    

  อัตราการเจริญเติบโต   -

                       การเก็บรักษา   -

                       การแปรรูป   -

                       การตลาด  -

                       การบริโภค  -

                       การนำเข้า -

                       การส่งออก  -

                      การใช้ประโยชน์ทางด้านเนื้อไม้   เนื้อไม้กระพี้สีน้ำตาลอ่อน  แก่นสีม่วงแก่มีเส้นสีขาวและสีน้ำตาลสลับ  เนื้อละเอียด  เสี้ยนตรง  แข็ง  เหนียว  และทนทานมาก  เลื่อยไสกบตกแต่งค่อนข้างยาก  แต่ขัดมันได้ดี  ใช้ทำเสาเครื่องเรือน  และไม้บุผนังห้องที่สวยงาม  ทำชานรองเพลา  ใบพัดเรือน  ซี่ล้อ  วงคุม  วงล้อ  เพลาและคานเกวียน  ทำด้ามเครื่องมือ  กระสวยทอผ้า  เครื่องกลึงเครื่องแกะสลัก  ซอด้วง  ซออู้  กลองโทน  รำมะนา  จะเข้  ขลุ่ย  รางและลูกระนาด  กรับ  และขาฆ้องวง

                      การใช้ประโยชน์ทางด้านนิเวศน์  -

                      การใช้ประโยชน์ทางด้านภูมิสถาปัตย์  กระพี้เขาควายเมื่อถึงฤดูออกดอกจะผลัดใบทั้งต้นก่อนออกดอก  สีขาวชมพูอ่อน  เต็มต้นดูสวยงาม

                      การใช้ประโยชน์ทางด้านโภชนาการ  -

                      การใช้ประโยชน์ทางด้านสมุนไพร -