ป่าไม้และสัตว์ป่าเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่ต้องมีการบริหารและจัดการให้สามารถสนองความต้องการของมนุษย์ ทั้งด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ความหลากหลายทางชีวภาพ และระบบนิเวศให้ คงอยู่อย่างยั่งยืน และทางด้านการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรที่ขณะนี้มีอยู่อย่างจำกัด เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศให้เกิดประโยชน์สูงสุด ดังนั้น จำเป็นจะต้องมีการศึกษาวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องทุกสาขาให้ก้าวหน้าและทันต่อเหตุการณ์ เพื่อนำไปพัฒนาและแก้ไขปัญหา กรมป่าไม้จึงได้จัดตั้งสำนักวิชาการป่าไม้ และมอบอำนาจภารกิจทางด้านนี้ให้สำนักวิชาการป่าไม้เป็นผู้ดำเนินการ โดยให้มีอศอำนาจและหน้าที่ดังนี้

(1) ศึกษา ค้นคว้า วิจัย ทดลอง และพัฒนาวิชาการ ด้านการป่าไม้และสัตว์ป่าและวิชาการด้านอื่นที่เกี่ยวข้อง (2) ถ่ายทอดเทคโนโลยีและให้บริการทางวิชหการแก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง (3) ปฏิบัติงานร่วมกันหรือสนับสนุนการปฏิบัติงานของหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง หรือที่ได้รับมอบหมาย

สำนักวิชาการป่าไม้ แบ่งส่วนราชการออกเป็น 1 ฝ่าย 7 ส่วน ดังนี้

1. ฝ่ายบริหารทั่วไป มีหน้าที่

(1) ปฏิบัติงานธุรการทั่วไป

(2) ปฏิบัติงานด้านการเงิน บัญชี พัสดุ คุรุภัณฑ์ และยานพาหนะ

(3) จัดทำแผนปฏิบัติงาน และควบคุม กำกับ ดูแล (การปฏิบัติงานตามแผน)

(4) ดำเนินงานด้านทะเบียนวิจัย

2. ส่วนวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมป่าไม้ มีหน้าที่

(1) ศึกษา ค้นคว้า วิจัยทางสิ่งแวดล้อมป่าไม้

(2) ศึกษาค้นคว้า วิจัยในการจัดการลุ่มน้ำ เพื่อพัฒนาลุ่มน้ำทั้งด้านปริมาณและคุณภาพ

(3) ศึกษา วิจัยด้านชีววิทยาและนิเวศน์วิทยาของแมลงศัตรูป่าไม้

(4) สำรวจ วิจัยและส่งเสริมเผยแพร่ความรู้ ด้านโรควิทยาป่าไม้ และด้านจุลชีววิทยาป่าไม้

3. ส่วนวนวัฒนวิจัย มีหน้าที่

(1) ศึกษา ค้นคว้าวิจัยและพัฒนาเทคนิคและวิชาการด้านต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการปูและบำรุงป่าไม้

(2) ศึกษา ค้นคว้า วิจัยและจัการเมล็ดพันธุ์ไม้ป่า

4. ส่วนวิจัยและพัฒนาผลิตผลป่าไม้ มีหน้าที่

(1) ศึกษา ค้นคว้า วิจัย และพัฒนาคุณสมบัติไม้ ผลิตภัณฑ์ อุตสาหกรรมไม้ และของป่า

(2) ศึกษา ค้นคว้า วิจัย และพัฒนาการใช้ประโยชน์ไม้ และของป่าตลอดจนวัสดุทดแทนไม้

(3) ศึกษา ค้นคว้า วิจัย และพัฒนาพลังงานป่าไม้และวัสดุเหลือใช้

5. ส่วนวิจัยสัตว์ป่า มีหน้าที่

(1) สำรวจชนิดพันธุ์สัตว์ป่าสำรวจความหนาแน่นสัตว์ป่า

(2) ศึกษาค้นคว้าวิจัยระบบนิเวศวิทยา ชีววิทยา พฤติกรรมของสัตว์ป่า

(3) วิเคราะห์ซากและผลิตภัณฑ์ของสัตว์ป่า

(4) ศึกษาวิธีการอพยพเคลื่อนย้ายสัตว์ป่า

(5) ศึกษาวิธีการขยายพันธุ์สัตว์ป่าที่หายากและมีความสำคัญทางเศรษฐกิจ

( 6 ) ศึกษาวิจัยการเพาะเลี้ยงสัตว์ป่า

หมายเหตุ : ปัจจุบัน กรมป่าไม้ได้ตัดโอนส่วนวิจัยสัตว์ป่า จากสำนักวิชาการป่าไม้ ไปเป็น  ส่วนวิจัยอุทยานแห่งชาติและสัตว์ป่า สำนักอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ

6. ส่วเนวิจัยเศรษฐกิจและพัฒนาการจัดการป่าไม้ มีหน้าที่

(1) ศึกษา ทดลอง และวิจัยเกี่ยวกับป่าชายเลน และป่าพรุ

(2) ศึกษา วิเคราะห์ เศรษฐกิจป่าไม้

(3) ศึกษา วิจัย และพัฒนาการจัดการป่าไม้ และป่าสาธิต

7. ส่วนพฤกษศาสตร์ป่าไม้ มีหน้าที่

(1) สำรวจ ค้นคว้าและวิจัยพรรณพฤกษชาติของประเทศไทย

(2) สำรวจ ศึกษา และวิจัย ไม้ป่าที่มีค่าทางเศรษฐกิจ

(3) สำรวจและวิจัยเขตการกระจายพันธุ์ของพรรณไม้ ทั้งภายใน และนอกประเทศ

(4) แลกเปลี่ยนพันธุ์ไม้และเอกสารทางวิชาการด้านพฤกษศาสตร์ กับสถาบันพฤกษศาสตร์ทั้งใน           และนอกประเทศ

(5) ดำเนินการวิจัยและจัดทำเอกสารที่เกี่ยวกับพืช

(6) ดำเนินการและดูแลหอพรรณไม้ กรมป่าไม้

(7) ดำเนินการและดูแลห้องสมุดพฤกษศาสตร์ของหอพรรณไม้ กรมป่าไม้

(8) อนุรักษ์ทรัพยากรพรรณไม้

8. ส่วนวิเคราะห์ทรัพยากรป่าไม้ มีหน้าที่

(1) สำรวจ วิเครา-ห ปล ตีความข้อมูลจากดาวเทียม ภาพถ่ายทางอากาศ เพื่อหาข้อมูล        ทรัพยากรป่าไม้และการใช้ประโยชน์ที่ดินป่าไม้ทุกประเภท

(2) จัดทำแผนที่แสดงรายละเอียดและสภาพภูมิประเทศจากภาพถ่ยทางอากาศ ด้วยเครื่องสเตอริโอพลอตเตอร์

(3) จัดทำและผลิตแผนที่ชนิดต่าง ๆ ที่ใช้ในกิจการป่าไม้

(4) บริการข้อมูลแผนที่ทางด้านป่าไม้แก่หน่วยงานต่าง ๆ

(5) ร่วมมือกับสถาบันภายในประเทศ และต่างประเทศตามโครงการต่าง ๆ ในการสำรวจหาข้อมูลป่าไม้

9. ส่วนจัดการป่าชายเลน ป่าพรุ และพื้นที่ชุ่มน้ำ มีหน้าที่

(1)

(2)

(3)