ปะการัง

ปะการัง (Coral) เป็นสัตว์ทะเลประเภทสัตว์ชั้นต่ำ ไม่มีกระดูกสันหลัง ที่จัดอยู่ใน (Phylum Coelenterate) อยู่ใน (Class Anthozoa) มีโครงสร้างภายนอกเป็นหินปูน ที่ตัวปะการังสร้างขึ้น มาเองโดยอาศัยแคลเซียม ซึ่งมีอยู่มากมายในท้องทะเล ตัวปะการัง อยู่ภายในโครงสร้างหินปูน เรียกว่า โพลิป ( Polyp ) มีลักษณะเป็นถุงอ่อนนิ่มขนาดเล็ก เมื่อมีอยู่จำนวนมากจะก่อตัวเป็นแนวปะการัง ซึ่ง ระบบนิเวศปะการัง มีความหลากหลายทางชีววิทยา ทั้งพันธุ์พืชและสัตว์

โครงสร้างของปะการัง

โครงสร้างของระบบนิเวศปะการัง ( Colony ) ที่สำคัญคือ พืช เช่น ผู้ผลิตอาหารเบื้องต้น จากแร่ธาตุและแสงสว่างมีทั้งพืชเซลล์เดียว ที่ล่องลอยอยู่ในน้ำ อยู่บนพื้นและในตัวปะการัง จนถึงพืชที่งอกงามเป็นลำต้น เช่น สาหร่ายและหญ้าทะเล จัดเป็นสังคมของสัตว์ที่กินพืชที่มี ทั้งอาศัยอยู่ในพื้นทราย ในโพรงหินปะการัง และชีวิตเล็กๆ ที่ล่องลอยในน้ำ คือ แพลงตอน ซึ่งจะเป็นอาหารของสัตว์ที่มีขนาดใหญ่กว่า ซึ่งเป็น ที่ผู้ล่าและผู้ถูกล่าเป็นทอดๆ กันไป เป็นการอยู่ร่วมกันในสังคมที่มีสัตว์และพืชนานาชนิด อยู่อย่างหนาแน่นในพื้นที่จำกัด มีหลายรูปแบบของการ มีชีวิตอยู่ร่วมกัน ทั้งที่เป็นการอยู่อาศัยแบบพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน เช่น ดอกไม้ทะเลกับปลาการ์ตูน ปลาพยาบาลหรือกุ้งพยาบาลที่คอยกำจัด ปาราสิตให้กับปลาขนาดใหญ่ หรือการอยู่อาศัยที่ทำให้ผู้ให้การพักพิงเสื่อมโทรมผุพัง เช่น หนอนทะเล หรือหอยสองฝา ที่ฝั่งตัวอยู่ในปะการังโขด จึงอาจจัดได้ว่าแนวปะการัง เป็นระบบนิเวศที่มีความสลับซับซ้อน และมีความสำคัญเป็นอย่างมากต่อระบบนิเวศทางทะเล

รูปแบบโครงสร้างการก่อตั้งของแนวปะการัง สามารถแบ่งได้เป็น 3 ชนิด คือ
1) แนวปะการังชายฝั่ง เป็นแนวปะการังขนาดเล็ก ๆ ที่ก่อตัวและแพร่กระจายตามบริเวณชายฝั่งทะเล
2) แนวปะการังแบบกำแพง เป็นแนวปะการังที่อยู่ห่างจากชายฝั่ง มีโครงสร้างแบ่งตามเขตน้ำต่างๆ ในช่วงน้ำลง อีกทั้งถูกกันจากชายฝั่งโดยทะเลสาปน้ำเค็ม (Lagoon)
3) แนวปะการังแบบเกาะ เป็นแนวปะการังที่ก่อตัวในน่านน้ำลึก มีลักษณะเป็นวงแหวนหรือเกือกม้า ซึ่งอาจเกิดจากการที่ภูเขาไฟยุบตัว

การแบ่งกลุ่มประการัง สามารถแบ่งออกเป็นกลุ่มๆ ตามรูปแบบการเจริญเติบโตได้ 7 กลุ่ม คือ
1. ปะการังกิ่งก้าน (Branching Coral) เช่น ปะการังเขากวาง

รูปแบบปะการังกิ่งก้าน

รูปแบบปะการังแผ่น

รูปแบบปะการังเคลือบ

รูปแบบปะการังก้อน

พื้นที่แนวปะการังของไทยเป็นแบบแนวปะการังชายฝั่ง ครอบคลุมน่านน้ำชายฝั่งทะเล ทั้งด้านฝั่งอ่าวไทยและฝั่งอันดามัน มีพื้นที่รวมประมาณ 12,000 ตารางกิโลเมตร และมีปะการังมากกว่า 300 ชนิด จัดอยู่ในอันดับที่ 3 ในเขตภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และติดอันดับ 1 ใน 10 ของโลก ในด้านความงดงามและความหลากหลายของปะการัง สำหรับแหล่งปะการังที่สำคัญ ได้แก่
พื้นที่ชายฝั่งทะเลด้านอ่าวไทย จะพบในบริเวณที่เป็นพื้นที่กำบังลมและคลื่น เช่น ในเขตพื้นที่ อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะชุมพร จังหวัดชุมพร อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะอ่างทอง จังหวัดสุราษฎร์ธานี อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะช้าง จังหวัดตราด และอุทยานแห่งชาติเขาแหลมหญ้า-หมู่เกาะเสม็ด จังหวัดระยอง
พื้นที่ชายฝั่งทะเลอันดามันตอนบน จะพบในบริเวณที่เป็นพื้นที่กำบังลมและคลื่น เช่น ในเขตพื้นที่ อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์ จังหวัดพังงา อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน จังหวัดพังงา อุทยานแห่งชาติแหลมสน จังหวัดระนอง อุทยานแห่งชาติสิรินาถ จังหวัดภูเก็ต นอกจากนี้ยังพบในเขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติเขาหลัก-ลำรู่ จังหวัดพังงา แต่มีเพียงเล็กน้อย