โครงการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้ของพื้นที่
อุทยานแห่งชาติเอราวัณ

           อุทยานแห่งชาติเอราวัณ ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่จังหวัดกาญจนบุรี มีพื้นที่ครอบคลุมประมาณ 549.98 ตารางกิโลเมตร หรือ 343,735 ไร่ (รายงานสรุปผลการปฏิบัติงาน อุทยานแห่งชาติเอราวัณ, 2548) อยู่ห่างจากตัวเมืองกาญจนบุรีประมาณ 70 กิโลเมตร ลักษณะของพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูงชันสลับกับพื้นที่ราบเป็นแห่งๆ ภูเขาส่วนใหญ่เป็นภูเขาหินปูนในยุคหินปูนไทรโยค โดยเฉพาะบริเวณใกล้น้ำตกเอราวัณจะมีลักษณะเป็นหน้าผาจึงทำให้สภาพภูมิประเทศมีความสวยงามตามธรรมชาติ นอกจากน้ำตกเอราวัณซึ่งเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่รู้จักกันดีแล้ว ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวอื่นๆ อีก ได้แก่ แหล่งท่องเที่ยวประเภทถ้ำ เช่น ถ้ำพระธาตุ และถ้ำวังบาดาล เป็นต้น แหล่งท่องเที่ยวประเภทเส้นทางศึกษาธรรมชาติ เช่น เขาหินล้านปี ป่าดิบแล้งม่องไล่ ขันหมากหมูกลิ้ง และเส้นทางศึกษาธรรมชาติเอราวัณ (ป่าไผ่) และแหล่งท่องเที่ยวประเภทประวัติศาสตร์และอารยธรรมของมนุษย์ เช่น ถ้ำตาด้วง เป็นต้น นอกจากนี้จากสภาพพื้นที่อุทยานแห่งชาติ ซึ่งมีแม่น้ำแควใหญ่ไหลผ่าน ประกอบกับลักษณะภูมิประเทศที่เป็นภูเขา จึงทำให้พื้นที่อุทยานแห่งชาติเอราวัณมีทิวทัศน์ซึ่งมีความงดงามตามธรรมชาติอีกแห่งหนึ่ง

          เนื่องจากอุทยานแห่งชาติเอราวัณ มีแหล่งทรัพยากรธรรมชาติและเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดกาญจนบุรี อีกทั้งน้ำตกเอราวัณเป็นน้ำตกที่มีชื่อเสียงมากที่สุดของประเทศ ประกอบกับการคมนาคมที่สะดวก ทำให้มีนักท่องเที่ยวเดินทางเข้าไปใช้ประโยชน์พื้นที่ในเขตอุทยานแห่งชาติ เพื่อดำเนินกิจกรรมนันทนาการต่างๆ มากมาย อย่างไรก็ตามการปล่อยให้มีการเพิ่มขึ้นของนักท่องเที่ยวจนเกินขีดความสามารถในการรองรับได้ของพื้นที่ อาจก่อให้เกิดปัญหาในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติเพื่อรองรับการใช้ประโยชน์ของนักท่องเที่ยวเอง เช่น ปัญหาความแออัด สิ่งอำนวยความสะดวกไม่เพียงพอ รวมทั้งอาจก่อให้เกิดผลกระทบจากกิจกรรมนันทนาการ ซึ่งจะนำไปสู่ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีผลทำให้ความพึงพอใจของนักท่องเที่ยวลดลง และเป็นผลเสียต่อการท่องเที่ยวในระยะยาวด้วย

          ดังนั้น กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช ดำเนินการจัดทำโครงการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติเอราวัณ เพื่อกำหนดขีดความสามารถในการรองรับการใช้ประโยชน์นันทนาการของพื้นที่ (Recreation Carrying Capacity) และแนวทางการจัดการเพื่อควบคุมผลกระทบจากการท่องเที่ยว สำหรับอุทยานแห่งชาติเอราวัณ จังหวัดกาญจนบุรี เพื่อใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานและแนวทางสำหรับการจัดการทรัพยากรนันทนาการให้อำนวยประโยชน์ได้สูงสุดและยั่งยืนตลอดไป และสอดคล้องกับหลักการจัดการอุทยานแห่งชาติ

: : รายละเอียดการศึกษา : :

บทนำ
     บทนำและความเป็นมาของโครงการ
     วัตถุประสงค์ของการศึกษา
     ขอบเขตการศึกษา
         - ขอบเขตพื้นที่ศึกษา
         - ขอบเขตการศึกษา
     สรุปสาระสำคัญ

แนวความคิดเกี่ยวกับการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้
     แนวคิดเกี่ยวกับการบริหารจัดการอุทยานแห่งชาติ
     แนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาการท่องเที่ยวและนันทนาการ
     หลักการและแนวคิดเกี่ยวกับช่วงชั้นโอกาสด้านประสบการณ์นันทนาการ (ROS)
         - หลักการช่วงชั้นโอกาสด้านประสบการณ์นันทนาการ
         - ประสบการณ์นันทนาการตามลักษณะช่วงชั้นโอกาสด้านนันทนาการ
     แนวความคิดในการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
     แนวความคิดในการประเมินคุณค่าแหล่งท่องเที่ยว
     แนวความคิดพื้นฐานด้านขีดความสามารถในการรองรับได้ (Carrying Capacity)
         - ความหมายของขีดความสามารถในการรองรับได้
         - แนวความคิดในการกำหนดขีดความสามารถในการรองรับได้ของแหล่งท่องเที่ยว
         - สมมติฐานที่เป็นพื้นฐานของแนวคิดขีดความสามารถในการรองรับได้
         - การบ่งชี้ขีดความสามารถในการรองรับได้ของพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งหรือสิ่งแวดล้อมหนึ่งๆ
           และการเปลี่ยนแปลงของขีดความสามารถในการรองรับได้
         - สาระสำคัญที่เกี่ยวข้องกับขีดความสามารถในการรองรับได้
         - การประยุกต์ขีดความสามารถในการรองรับได้สำหรับการวางแผนการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
         - แนวทางหรือกรอบในการตัดสินใจ
         - ทรัพยากรกับการกำหนดขีดความสามารถในการรองรับได้
         - การศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้ของแหล่งนันทนาการ
         - การหามาตรฐานและตัวชี้วัด
         - ระดับของการศึกษาความสามารถในการรองรับได้
         - การกำหนดระดับขีดความสามารถในการรองรับได้
     แนวทางในการประเมินผลกระทบจากการท่องเที่ยว
     แนวความคิดด้านการลงทุนพัฒนาแหล่งท่องเที่ยว
     แนวความคิดเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมของชุมชน
     แนวความคิดในการวิเคราะห์และจัดทำระบบฐานข้อมูล
     ข้อพิจารณาแนวทางการเพิ่มขีดความสามารถในการรองรับได้
     งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

ข้อมูลพื้นฐานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
     ที่ตั้งและลักษณะทั่วไปของพื้นที่โครงการ
         - ที่ตั้งโครงการ
         - การเดินทางเข้าสู่พื้นที่อุทยานแห่งชาติเอราวัณ
     ลักษณะทั่วไปของอุทยานแห่งชาติเอราวัณ
         - ประวัติความเป็นมาของการจัดตั้งอุทยานแห่งชาติเอราวัณ
         - สภาพพื้นที่ทั่วไปและแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจ
     ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในปัจจุบัน
         - สภาพภูมิประเทศ
         - สภาพภูมิอากาศ
         - สภาพธรณีวิทยาและแผ่นดินไหว
         - ทรัพยากรดิน
         - การใช้ประโยชน์ที่ดิน
         - ทรัพยากรน้ำ
         - การจัดการลุ่มน้ำ
         - ระบบสาธารณูปโภค
         - การเกษตรและอุตสาหกรรม
         - ทรัพยากรป่าไม้
         - ทรัพยากรสัตว์ป่า
         - ระบบนิเวศวิทยาทางน้ำและการประมง
         - สภาพเศรษฐกิจสังคม
         - ประวัติศาสตร์ โบราณคดี และวัฒนธรรม
         - ทรัพยากรการท่องเที่ยว
         - สาธารณสุข
         - ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน
     แนวทาง นโยบาย และแผนพัฒนาที่เกี่ยวข้องกับการจัดการอุทยานแห่งชาติและการท่องเที่ยว
         - แนวทาง นโยบาย และแผนพัฒนาระดับชาติ
         - นโยบาย กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
         - นโยบาย แผนงาน และแผนพัฒนาด้านการท่องเที่ยวของประเทศไทย
         - นโยบายและแผนพัฒนาจังหวัดกาญจนบุรี

ทรัพยากรการท่องเที่ยว
     ข้อมูลแหล่งท่องเที่ยว
         - น้ำตกเอราวัณ
         - ถ้ำพระธาตุ
         - ถ้ำวังบาดาล
         - ถ้ำตาด้วง
     การจำแนกเขตการท่องเที่ยวบริเวณอุทยานแห่งชาติเอราวัณ
     ข้อมูลนักท่องเที่ยว
         - สถิติและการคาดการณ์จำนวนนักท่องเที่ยวที่เข้าไปในเขตอุทยานแห่งชาติเอราวัณ
         - ข้อมูลทั่วไปของนักท่องเที่ยว
         - ทัศนคติของนักท่องเที่ยว
     ทัศนคติของชุมชนต่อการท่องเที่ยว
         - ความพึงพอใจของชุมชนต่อการท่องเที่ยว
         - ผลกระทบของการท่องเที่ยวในเขตอุทยานแห่งชาติเอราวัณ

การประเมินขีดความสามารถในการรองรับได้
     ปัจจัยชี้วัดการประเมินขีดความสามารถในการรองรับได้ของแหล่งท่องเที่ยว
     การประยุกต์แนวความคิดขีดความสามารถในการรองรับนักท่องเที่ยวของอุทยานแห่งชาติเอราวัณ
     ผลการศึกษาและการประเมินขีดความสามารถในการรองรับได้
         - น้ำตกเอราวัณ
         - ถ้ำพระธาตุ
         - ถ้ำวังบาดาล
         - ปัจจัยชี้วัดขีดความสามารถในการรองรับได้ทางสังคม

สรุปผลการศึกษา
     น้ำตกเอราวัณ
         - สรุปผลการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านกายภาพและสิ่งอำนวยความสะดวก
         - สรุปผลการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านนิเวศวิทยา
     ถ้ำพระธาตุ
         - สรุปผลการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านกายภาพและสิ่งอำนวยความสะดวก
         - สรุปผลการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านนิเวศวิทยา
     ถ้ำวังบาดาล
         - สรุปผลการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านกายภาพและสิ่งอำนวยความสะดวก
         - สรุปผลการศึกษาขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านนิเวศวิทยา
     ขีดความสามารถในการรองรับได้ด้านสังคม
     ภาพรวมขีดความสามารถในการรองรับได้ของอุทยานแห่งชาติเอราวัณ ุ
         - น้ำตกเอราวัณ
         - ถ้ำพระธาตุ
         - ถ้ำวังบาดาล

ข้อเสนอแนะแนวทางการจัดการการท่องเที่ยว
     น้ำตกเอราวัณ
     ถ้ำพระธาตุ
     ถ้ำวังบาดาล
     ข้อเสนอแนะ
     แนวทางและแผนพัฒนาการท่องเที่ยวและนันทนาการ
     แนวความคิดในการออกแบบสถาปัตยกรรม
         - อาคารศูนย์บริการประชาสัมพันธ์และศูนย์ข้อมูลการท่องเที่ยว
         - โรงอาหาร ร้านอาหารและร้านค้า
         - บ้านพักนักท่องเที่ยว
         - เต็นท์และพื้นที่พักแรม
         - ห้องน้ำ ห้องอาบน้ำและห้องส้วม
         - การออกแบบสำหรับแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ