อุทยานแห่งชาติทับลาน มีพื้นที่ครอบคลุม    อยู่ในท้องที่อำเภอปักธงชัย อำเภอครบุรีอำเภอเสิงสาง จังหวัดนครราชสีมา และอำเภอนาดี    จังหวัดปราจีนบุรี สภาพป่ามีความอุดมสมบูรณ์และมีป่าลาน ซึ่งหาดูได้ยากและมีเฉพาะท้องที่เท่านั้น มีต้นลานขึ้นตามธรรมชาติ     เป็นแหล่งกำเนิดของแม่น้ำลำธารต่าง ๆ และมีเอกลักษณ์ทาง ธรรมชาติที่สวยงาม เช่น หุบผา หน้าผาน้ำตก เป็นอุทยานแห่งชาติทับลาน เป็นอุทยานแห่งชาติ     ที่มีเนื้อที่ใหญ่เป็นอันดับสองของประเทศ มีเนื้อที่ประมาณ 2,240 ตารางกิโลเมตร หรือ 1,400,000 ไร่

ประวัติความเป็นมา

           ในอดีตป่าลานที่อุดมสมบูรณ์มีขึ้นอยู่กระจายทั่ว ๆ ไปในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ต่อมามีการขยายตัวของพื้นที่เกษตรกรรม   จึงทำให้ป่าลานได้ถูกบุกรุกทำลายลงไปมาก จนปัจจุบันลงเหลือป่าลานแห่งสุดท้ายที่บริเวณบ้านทับลาน  บ้านขุนศรีบุพราหมณ์   และบ้านวังมืด   จังหวัดปราจีนบุรี    ในการไปตรวจสอบสภาพป่าลาน  เมื่อวันที่  24   มีนาคม พ.ศ.2517  อธิบดีกรมป่าไม้   (นายประดิษฐ์  วนาพิทักษ์) พบว่าป่าลานในบริเวณดังกล่าวเป็นป่าลานแห่งสุดท้ายของประเทศ เพื่ออนุรักษ์ป่าลานไว้ จึงมีดำริให้จัดตั้งป่าลานนี้เป็นวนอุทยานมีเนื้อที่ประมาณ 58 ตารางกิโลเมตร หรือ 36,250 ไร่ และในการประชุมคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติครั้งที่ 1/2518 เมื่อวันที่ 4 เมษายน พ.ศ.2518     ได้มีมติให้ดำเนินการวางแผนปฏิบัติการที่ป่าลานกบินทร์บุรี   ต่อมาสำนักงานป่าไม้เขตปราจีนบุรี ได้มีคำสั่งที่ 169/2518 ลงวันที่ 11 เมษายน พ.ศ.2518 และคำสั่งที่ 194/2518 ลงวันที่ 15 เมษายน พ.ศ.2518 ให้นายสุชล ผาติเสนะ นักวิชาการป่าไม้ตรี และนายยัณห์   ทักสูงเนิน    พนักงานประจำเขต    โดยอยู่ในความควบคุมการดำเนินงานของนายไพโรจน์ เชี่ยวเอี่ยมวัฒนา นักวิชาการป่าไม้โท     ไปดำเนินการรังวัดหมายแนวเขตและจัดพื้นที่ปรับปรุงให้เป็นวนอุทยานป่าลาน ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติแก่งดินสอ - แก่งใหญ่ เขาสะโตน จังหวัดปราจีนบุรี

          ต่อมากองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ ได้มีคำสั่งที่ 2383/2520    ลงวันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ.2520 ให้นายเชาวลิต เลิศชยันดี นักวิชาการป่าไม้ 5 ไปทำหน้าที่หัวหน้าวนอุทยานทับลาน และในปี พ.ศ. 2523 กองอุทยานแห่งชาติ    ได้ให้วนอุทยานทับลานสำรวจพื้นที่โดยรอบ เพื่อผนวกพื้นที่บริเวณใกล้เคียงแนวเขตติดต่อวนอุทยานยกฐานะวนอุทยานทับลานเป็นอุทยานแห่งชาติ ผลการสำรวจปรากฏว่า    บริเวณป่าดังกล่าวโดยรอบมีสภาพป่าสมบูรณ์ มีทิวทัศน์สวยงาม    สัตว์ป่าชุกชุมเป็นป่าต้นน้ำลำธารของแม่น้ำบางปะกง   และแม่น้ำมูล   ตามหนังสือรายงานผลการสำรวจที่ กส0708 (ทล)/16 ลงวันที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2523 ทั้งเพื่อเป็นการสนองมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 9 มกราคม พ.ศ.2522     ที่ให้รักษาป่าไว้โดยการประกาศให้เป็นอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้จึงเสนอให้คณะกรรมการอุทยานแห่งชาติ ได้มีมติในการประชุมครั้งที่ 2/2523 เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ.2523    เห็นสมควรออกพระราชกฤษฎีกากำหนดพื้นที่ป่าดังกล่าวเป็นอุทยานแห่งชาติ โดยได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดบริเวณที่ดินป่าวังน้ำเขียวและป่าครบุรี ในท้องที่ตำบลสะแกราช ตำบลวังน้ำเขียว  อำเภอปักธงชัย ตำบลครบุรี ตำบลจระเข้หิน ตำบลโคกกระชาย อำเภอครบุรี และตำบลสระตะเคียน ตำบลโนนสมบูรณ์ อำเภอเสิงสาง    จังหวัดนครราชสีมา และป่าแก่งดินสอ ป่าแก่งใหญ่ และป่าเขาสะโตน ในท้องที่ตำบลบุพราหมณ์ ตำบลทุ่งโพธิ์ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี ให้เป็นอุทยานแห่งชาติในปี พ.ศ. 2524 ซึ่งประกาศไว้ในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 98 ตอนที่ 210 ลงวันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ.2524 เป็นอุทยานแห่งชาติที่ 40 ของประเทศ