กระเจียน (Polyalthia cerasoides (Roxb.) Benth. & Hook.f. ex Bedd. )

ไม้ต้น สูงได้ถึง 20 ม. กิ่งแก่มีช่องอากาศ มีขนสั้นนุ่มตามกิ่งอ่อนและแผ่นใบด้านล่าง ใบรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 6–19 ซม. ก้านใบสั้น ช่อดอกออกตามซอกใบส่วนมากมีดอกเดียว ก้านดอกยาว 1–2 ซม. ใบประดับคล้ายใบ 1–2 อัน ติดใต้กึ่งกลางก้านดอก ติดทน กลีบเลี้ยงรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ยาว 8–9 มม. ด้านนอกมีขนยาว ดอกสีเขียว กลีบยาวเท่า ๆ กลีบเลี้ยง แผ่นกลีบหนา มีขนประปราย คาร์เพลมีขนสั้นนุ่ม ก้านช่อผลยาว 1.5–2 ซม. ผลย่อยรูปรีกว้าง เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 6 มม. สุกสีแดงและดำ ก้านผลย่อยยาวเท่า ๆ ก้านช่อ ส่วนมากมีเมล็ดเดียว

พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ และภูมิภาคอินโดจีน ในไทยพบทุกภาค ภาคใต้ถึงชุมพร ขึ้นตามป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ หรือบนเขาหินปูน ความสูงถึงประมาณ 1200 เมตร เปลือกเหนียวใช้ทำเชือกหรือกระสอบ ดอกใช้ทำน้ำหอม

ชื่อพ้อง: Uvaria cerasoides Roxb., Hubera cerasoides (Roxb.) Chaowasku, Huberantha cerasoides (Roxb.) Chaowasku

หมายเหตุ: เคยถูกย้ายไปอยู่ภายใต้สกุล Hubera ซึ่งเป็นชื่อที่ซ้ำกับ Huberantha ในที่นี้ให้ชื่อ Polyalthia cerasoides เป็นชื่อที่ถูกต้อง ตาม Tropicos.org. Missouri Botanical Garden

ชื่ออื่น: ค่าสามซีก (เชียงใหม่); แคหาง (ราชบุรี); จันทน์ดง, ทรายเด่น (ขอนแก่น); พญารากดำ, กระเจียน (ชลบุรี); โมดดง (ระยอง); สะบันงาป่า (ภาคเหนือ); เหลือง (ลำปาง)

กระเจียน: ดอกสีเขียว กลีบยาวเท่า ๆ กลีบเลี้ยง แผ่นกลีบหนา มีขนประปราย ใบประดับติดทน ผลย่อยก้านยาว (ภาพ: ปรีชา การะเกตุ)