ผักขมหิน (Boerhavia diffusa L. )

ไม้ล้มลุก ลำต้นทอดเลื้อยยาวได้ถึง 1–2 ม. รากหนา ใบรูปไข่แกมรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 1–5 ซม. ปลายแหลมหรือมน โคนกลมหรือตัด ขอบใบมีต่อมขนสีแดง ก้านช่อดอกยาว ใบประดับรูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก ปลายเรียวแหลม ติดทน แต่ละช่อกระจุกย่อยส่วนมากมี 2–5 ดอก ดอกสีชมพู แดง หรือขาว ก้านดอกสั้นหรือไร้ก้าน กลีบรวม 1.5–2 มม. ปลายจักตื้น ๆ เกสรเพศผู้ส่วนมากมี 2–3 อัน ยื่นพ้นหลอดกลีบเล็กน้อย ผลรูปคล้ายกระบอง ปลายมนกลม มี 5 สัน ยาว 2–3.5 มม. มีต่อมเหนียวกระจายและขนประปราย

เป็นวัชพืชทั่วไปในเขตร้อน กินเป็นผักสด มีสรรพคุณด้านสมุนไพรหลายอย่าง ในออสเตรเลียถือว่าเป็นวัชพืชชั้นดี ใช้เลี้ยงแกะและวัว

ชื่อสามัญ: Spreading hog-weed

ชื่ออื่น: นังกู่แซ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); ปังแป (ภาคเหนือ); ผักขมฟ้า (สุโขทัย); ผักขมหิน (ภาคกลาง); ผักเบี้ยหิน (ภาคเหนือ); ผักปั๋งดิน (เชียงใหม่); ผักเมียก (ตาก)

ผักขมหิน: B. diffusa ใบเรียงตรงข้ามขนาดไม่เท่ากัน ขอบมีต่อมขนสีแดง ช่อดอกแบบช่อกระจุกคล้ายช่อซี่ร่มแยกแขนง ดอกรูประฆัง ผลรูปคล้ายกระบอง มีต่อมเหนียว (ภาพ: ศิริพร ซึงสนธิพร)