ตับเต่าต้น (Diospyros ehretioides Wall. ex G.Don )

ไม้ต้น สูงได้ถึง 15 ม. ใบรูปรีหรือรูปไข่กว้าง ยาว 10–28 ซม. ปลายมน โคนกลมหรือเว้าตื้น เส้นใบย่อยแบบร่างแหชัดเจน ก้านใบยาวประมาณ 1 ซม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกจำนวนอย่างละ 4 กลีบ ดอกเพศผู้ออกเป็นช่อกระจุกสั้นๆ ก้านดอกยาวประมาณ 3 มม. กลีบเลี้ยงรูประฆัง ยาว 2–3 มม. แฉกลึกประมาณหนึ่งส่วนสาม มีขนด้านนอก ดอกรูปคนโท ยาว 3–5 มม. แฉกลึก เกสรเพศผู้มี 20–30 อัน รังไข่ที่ไม่เจริญมีขนยาว ดอกเพศเมียออกเดี่ยว ๆ หรือเป็นช่อกระจุกสั้น ๆ กลีบเลี้ยงแฉกลึก ด้านนอกมีขน รังไข่มีขนคล้ายขนแกะ มี 6 ช่อง ไม่มีเกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน ผลเกือบกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5–2.5 ซม. กลีบเลี้ยงรูปรี แฉกลึก พับงอกลับ ก้านผลยาวประมาณ 1 ซม. เอนโดสเปิร์มมีลาย (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ มะเกลือ, สกุล)

พบที่พม่า ลาว และกัมพูชา ในไทยพบกระจายแทบทุกภาค ยกเว้นภาคใต้ ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรัง ความสูง 100–500 เมตร

ชื่ออื่น: กากะลา (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ); ชิ้นกวาง (ปราจีนบุรี); ตับเต่าต้น, ตับเต่าหลวง (ราชบุรี); มะโกป่า (แพร่); มะไฟผี (เชียงราย); มะมัง (นครราชสีมา); มาเมี้ยง (เขมร-สุรินทร์); เรื้อนกวาง, ลิ้นกวาง (ปราจีนบุรี); เฮื้อนกวาง (ภาคเหนือ, ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ); แฮดกวาง (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

ตับเต่าต้น: ใบรูปรีหรือรูปไข่กว้าง ปลายมน กลีบเลี้ยงแฉกลึก พับงอกลับ (ภาพ: ปรีชา การะเกตุ)