ดาวกระจาย (Cosmos Cav. )

ไม้ล้มลุก ใบประกอบ 1–3 ชั้น ส่วนมากติดตามลำต้น เรียงตรงข้าม โคนมักเรียวสอบเป็นครีบ ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่นแผ่ตามรัศมี ออกเดี่ยว ๆ หรือแบบช่อเชิงหลั่น วงใบประดับ 2 วง ใบประดับเชื่อมติดกันที่โคน ติดทน ฐานดอกแบน ดอกวงนอก หรือ ray florets เรียงชั้นเดียว เป็นหมัน ดอกวงใน หรือ disc florets สมบูรณ์เพศ ปลายจัก 5 พูตื้น ๆ เกสรเพศผู้ 5 อัน รังไข่ใต้วงกลีบ มี 1 ช่อง มีออวุล 1 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียแยกเป็นแฉกรูปเส้นด้าย ปลายมีรยางค์คล้ายขน ผลแห้งเมล็ดล่อน ปลายเป็นจะงอย แพปพัสมักมีขนเครา ติดทน

สกุล Cosmos มี 26 ชนิด พบในอเมริกาเขตร้อน โดยเฉพาะเม็กซิโก เป็นไม้ประดับทั่วไปในเขตร้อน ในไทยมี 3 ชนิด คือ C. bipinnatus Cav. ใบประกอบ 2 ชั้น ดอกวงนอกสีขาว ชมพู หรือม่วง, C. caudatus Kunth ใบประกอบ 2–3 ชั้น แฉกเรียวแคบ ดอกสีชมพู และ C. sulphureus Cav. ทุกส่วนขยี้แล้วมีกลิ่นฉุน ใบประกอบ 2–3 ชั้น กลีบดอกวงนอกสีเหลืองเข้มหรือส้มอมแดง ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “kosmos” การประดับ ตกแต่ง หรืออาจหมายถึงการเรียงของดอกอย่างเป็นระเบียบคล้ายการเรียงตัวของจักรวาล

ดาวกระจาย: C. bipinnatus ใบประกอบ 2 ชั้น ดอกวงนอกสีขาว ชมพู หรือม่วง (ภาพ: ปาจรีย์ อินทะชุบ)