ขิงหยก (Zingiber olivaceum Mood & Theilade )

ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 2 ม. มีขนประปรายตามกาบใบ เส้นกลางใบด้านล่าง ลิ้นกาบยาวประมาณ 1 ซม. ปลายตัด ใบรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 25–30 ซม. ก้านใบยาวประมาณ 3 มม. ช่อดอกออกจากเหง้า ก้านช่อยาว 45–60 ซม. กาบสีน้ำตาลอมแดง ช่อดอกรูปไข่ ยาว 10–18 ซม. มีเมือกเหนียว ใบประดับสีน้ำตาลอมเขียว มีจุดสีชมพูละเอียด รูปไข่กลับ ยาว 3.5–4 ซม. ปลายกลม ม้วนเข้า ใบประดับย่อยรูปรี ยาวประมาณ 3.5 ซม. มีขน กลีบเลี้ยงรูปทรงกระบอก ยาวประมาณ 3 ซม. กลีบดอกสีครีมมีปื้นสีม่วง รูปขอบขนาน กลีบหลังยาวประมาณ 3 ซม. กลีบข้างแคบกว่าเล็กน้อย กลีบปากมีรอยด่างสีม่วงกระจาย ยาวประมาณ 2 ซม. แผ่นเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันยาวประมาณ 7 มม. อับเรณูสีเหลือง สันสีม่วง

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคใต้ที่นครศรีธรรมราช ขึ้นตามป่าดิบชื้น ความสูงประมาณ 500 เมตร

ขิงหยก: ใบประดับสีน้ำตาลอมเขียว ปลายกลม ม้วนเข้า กลีบปากมีรอยด่างสีม่วง (ภาพ: John Mood)