อุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง มีพื้นที่ครอบคลุมอยู่ในท้องที่อำเภอแม่แตง อำเภอเวียงแหง ,อำเภอเวียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ และอำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน มีสภาพป่าธรรมชาติที่สมบูรณ์ ภูเขาสูงชันสลับซับซ้อน เป็นป่าต้นน้ำลำธาร มีจุดเด่นทางธรรมชาติที่สวยงามและจุดชมวิวที่สามารถชมบรรยากาศอันร่มเย็นสวยงาม โดยเฉพาะบริเวณห้วยน้ำดัง ที่มีชื่อว่าทะเลหมอกที่งดงามยิ่ง เป็นสถานที่ที่นักท่องเที่ยวชาวไทยและชาวต่างประเทศไปเที่ยวชมเป็นจำนวนมาก อุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดังมีเนื้อที่ประมาณ 179.5 ตารางกิโลเมตร หรือ 112,187.5 ไร่

ประวัติความเป็นมา

          ตามมติที่ประชุม อกพ.กรมป่าไม้ ครั้งที่ 9/2530 เมื่อวันที่ 2 มิถุนายน พ.ศ.2530 ให้กองอนุรักษ์ต้นน้ำ และกองอุทยานแห่งชาติประสานงานกัน และจัดส่งเจ้าหน้าที่ไปสำรวจพื้นที่บริเวณหน่วยพัฒนาต้นน้ำที่   2 (ห้วยน้ำดัง) จังหวัดเชียงใหม่ บางส่วน เพื่อพิจารณาจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ  ตามข้อเสนอแนะของกองอนุรักษ์ต้นน้ำ กองอุทยานแห่งชาติได้มีหนังสือที่ กษ 0713/1272 ลงวันที่ 3 ธันวาคม พ.ศ.2526 เสนอกรมป่าไม้ให้นายณรงค์  เจริญไชย เจ้าพนักงานป่าไม้ 4 ไปทำการสำรวจพื้นที่ร่วมกับหัวหน้าหน่วยพัฒนาต้นน้ำที่ 2 (ห้วยน้ำดัง) ที่ 4 (แม่แจ่มหลวง) และที่ 9 (ห้วยน้ำรู) ซึ่งได้รายงานผลการสำรวจตามหนังสือที่ กษ 0713(ทป)/86 ลงวันที่ 3 เมษายน พ.ศ.2531 แต่เนื่องจากยังขาดรายละเอียดต่าง ๆ และขอบเขตพื้นที่ที่เหมาะสมในการกำหนดเขตอุทยานแห่งชาติ ประกอบกับวนอุทยานโป่งเดือด จังหวัดเชียงใหม่มีหนังสือที่ กษ.0713(ปด)/10 ลงวันที่ 29 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2531 แจ้งว่าเนื้อที่ใกล้เคียงวนอุทยานมีความเหมาะสมที่จะรวมกับพื้นที่ หน่วยพัฒนาต้นน้ำที่ 2 (ห้วยน้ำดัง) จัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ กองอุทยานแห่งชาติได้มีหนังสือที่ กษ.0713/950 ลงวันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ.2531 เสนอกรมป่าไม้ให้นายสวัสดิ์ ทวีรัตน์ เจ้าพนักงานป่าไม้ 4 หัวหน้าวนอุทยานโป่งเดือดไปสำรวจเบื้องต้นบริเวณดังกล่าว ได้รับรายงานผลการสำรวจตามหนังสือที่ กษ.0713(ปด)/74 ลงวันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ.2531 ว่าได้ทำการสำรวจร่วมกับนายณรงค์ เจริญไชย เจ้าพนักงานป่าไม้ 4 พื้นที่บริเวณดังกล่าวมีสภาพป่าธรรมชาติที่สมบูรณ์ ภูเขาสูงชันสลับซับซ้อน เป็นป่าต้น
น้ำลำธาร มีจุดเด่นทางธรรมชาติที่สวยงามเหมาะสมจะจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ

          กองอุทยานแห่งชาติได้มีหนังสือที่ กษ.0713/206 ลงวันที่ 21 กุมภาพันธ์  พ.ศ.2532 เสนอกรมป่าไม้         ขอความเห็นชอบเพื่อนำเรื่องการจัดตั้งอุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง เข้าพิจารณาในที่ประชุมคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติต่อไป เพื่อให้ความเห็นชอบกำหนดบริเวณพื้นที่หน่วยพัฒนาต้นน้ำ 2 (ห้วยน้ำดัง)หน่วยพัฒนาต้นน้ำที่ 4 (แม่จอกหลวง) หน่วยพัฒนาต้นน้ำที่ 9 (ห้วยน้ำรู) บางส่วน และพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ปายฝั่งซ้ายตอนบน ในป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่แตงในท้องที่ตำบลกี๊ดช้าง อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ และตำบลแม่อี้ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน มีเนื้อที่ประมาณ 179.5 ตารางกิโลเมตร  หรือ 112,187.5 ไร่ เป็นอุทยานแห่งชาติตาม พ.ร.บ. อุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504  และผู้อำนวยการกองอุทยานแห่ชาติ (นายธำมรงค์ ประกอบบุญ) ได้มีบันทึก ลงวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ.2532 เห็นชอบให้นายณรงค์ เจริญไชย เจ้าพนักงานป่า ไม้ 4 ไปทำหน้าที่หัวหน้าอุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง

          อุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดังได้ประกาศให้เป็นอุทยานแห่งชาติในปี พ.ศ.2538 ซึ่งประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 112 ตอนที่ 33ก. ลงวันที่ 14 สิงหาคม พ.ศ.2538 มีเนื้อที่ประกาศจำนวน 782,575 ไร่ นับเป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 81 ของประเทศ