สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



ตีนเป็ด  สกุล
วันที่ 31 ตุลาคม 2559

Alstonia R.Br.

Apocynaceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น น้ำยางขาว ใบเรียงรอบข้อหรือเรียงตรงข้าม ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนงเรียงเป็นวง หรือคล้ายช่อซี่ร่ม กลีบเลี้ยง 5 กลีบ ไม่มีต่อมที่โคน ดอกรูปดอกเข็ม สีขาว มี 5 กลีบ เรียงซ้อนทับด้านซ้ายหรือด้านขวาในตาดอก ปากหลอดกลีบมีขนสั้นนุ่ม เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดบนหลอดกลีบดอก ไม่ยื่นพ้นปากหลอดกลีบ จานฐานดอกเป็นต่อมแยกกัน ติดระหว่างคาร์เพลหรือเป็นวง คาร์เพลเชื่อมติดกันหรือเชื่อมติดกันตอนปลายจรดก้านเกสรเพศเมีย ออวุลจำนวนมาก ผลเป็นฝักคู่หรือฝักเดี่ยว เมล็ดรูปขอบขนาน แบน ขอบมีขนครุย

สกุล Alstonia มีประมาณ 40 ชนิด พบในอเมริกาเขตร้อน แอฟริกา เอเชีย และออสเตรเลีย ในไทยมี 7 ชนิด ชื่อสกุลตั้งตามนักพฤกษศาสตร์ชาวสกอตแลนด์ Charles Alston (1685–1760)


เอกสารอ้างอิง

Li, B., A.J.M. Leeuwenberg and D.J. Middleton. (1995). Apocynaceae. In Flora of China Vol. 16: 154–156.

Middleton, D.J. (1999). Apocynaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(1): 41–48.



ตีนเป็ด
วันที่ 31 ตุลาคม 2559

Alstonia scholaris (L.) R.Br.

Apocynaceae

ไม้ต้น สูงได้ถึง 40 ม. กิ่งมีช่องอากาศ หูใบคล้ายเป็นติ่งที่ซอกก้านใบ ใบเรียงเป็นวง 4–10 ใบ รูปรี รูปไข่กลับ หรือรูปใบพาย ยาว 4–32 ซม. ปลายแหลมหรือกลม โคนรูปลิ่มหรือเป็นครีบ เส้นใบตรงจำนวนมาก ก้านใบยาว 0.7–1.5 ซม. ช่อดอกแน่นเป็นกระจุก ยาว 3–8.5 ซม. ก้านดอกสั้น กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาว 1–2 มม. มีขนสั้นนุ่มและขนครุย กลีบดอกเรียงซ้อนทับด้านซ้ายในตาดอก หลอดกลีบยาว 0.5–1 ซม. กลีบรูปรี ยาว 2–5 มม. เกสรเพศผู้ติดเหนือกึ่งกลางหลอดกลีบ จานฐานดอกเป็นต่อมแยกกัน คาร์เพลมีขน เกสรเพศเมียยาว 3–5 มม. ผลออกเป็นฝักคู่ รูปแถบ ยาว 20–55 ซม. เมล็ดรูปขอบขนาน ยาว 4–8 มม. ขนครุยยาว 1–2 มม.

พบที่อินเดีย ศรีลังกา จีนตอนใต้ พม่า ภูมิภาคอินโดจีนและภูมิภาคมาเลเซีย ออสเตรเลีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ในไทยพบทุกภาค ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง และป่าดิบชื้น ความสูง 100–1200 เมตร เปลือกและใบแก้ปวดหัว แก้ไข้ หลอดลมและปอดอักเสบ

ชื่อพ้อง  Echites scholaris L.

ชื่อสามัญ  Blackboard tree, Devil tree, Indian devil tree, Milkwood pine, White cheesewood

ชื่ออื่น   กะโน้ะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); จะบัน (เขมร-ปราจีนบุรี); ชบา, ตีนเป็ด (ภาคกลาง); ตีนเป็ดดำ (นราธิวาส); บะซา, ปูลา, ปูแล (ปัตตานี, มาเลย์-ยะลา); พญาสัตบรรณ (ภาคกลาง); ยางขาว (ลำปาง); สัตบรรณ (ภาคกลาง, เขมร-จันทบุรี); หัสบรรณ (กาญจนบุรี)

ตีนเป็ด: หูใบคล้ายเป็นติ่งที่ซอกก้านใบ ใบเรียงเป็นวง โคนรูปลิ่มหรือเป็นครีบ ช่อดอกแน่นเป็นกระจุก ปากหลอดกลีบดอกมีขนสั้นนุ่ม (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)

เอกสารอ้างอิง

Li, B., A.J.M. Leeuwenberg and D.J. Middleton. (1995). Apocynaceae. In Flora of China Vol. 16: 154–156.

Middleton, D.J. (1999). Apocynaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(1): 41–48.

ตีนเป็ด
วันที่ 31 ตุลาคม 2559

Cerbera odollam Gaertn.

Apocynaceae

ดูที่ ตีนเป็ดทะเล